شیعه و سنی با اختلافات جزئی که در مذهب دارند اما با هم یکی هستند و با حفظ وحدت خود در برابر دشمنان ایستادگی خواهند کرد و رمز موفقیت مسلمانان نیز در همین وحدت می باشد.
به گزارش نبض سحر، در ایام هفته وحدت قرار داریم یعنی هفته ای که به مناسب میلاد نبی مکرم اسلام(ص) به هفته وحدت نام گذاری شده است. مسلما تمامی مسلمان بنا به فرموده قران امت واحدی هستند ، “و انّ امتکم امه واحده و انا ربکم فاتقون، و در حقیقت، این امت شماست که امتی یگانه است، و من پروردگار شمایم؛ پس از من پروا دارید.”
شیعه و سنی از کجا آمدند؟
۱. شیعه ریشه در عصر رسالت دارد ، مسلمانانی که از دوران رسول خدا (ص) به خلافت و جانشینی امیرمومنان (ع) پس از پیامبر (ص) معتقد بودند را شیعه می گفتند و لیکن پس از رحلت رسول خدا(ص) ، طیفی این نوع نگاه الهی را نپسندید و خلافت را از مسیر اصلی اش جدا ساخت که به مرور زمان ، سنی نام گرفت . از این رو ، تفاوت این دو مذهب به نوع نگاه آن دو به مرجعیت دینی پس از پیامبر خدا (ص) باز می گردد؛ شیعه ، اهل بیت را یگانه مرجع تبیین و تفسیر دین خدا می شمارد و لیکن سنی ، صحابه را مرجع می نامد.
۲. ازدیدگاه شیعه، نقش امامت که جانشین پیامبر(ص) است در دو ناحیه ظهور و بروز پیدا می کند:
الف. حکومت و اداره جامعه.
ب. مرجعیت دینی: یعنی تبیین و تفسیر معصومانه آموزه های دین در سه بخش عقاید و اخلاق و احکام.
امامت از دیدگاه شیعه منصبی است الهی واز اصول دین محسوب می شود و امام کسی است که از سوی خداوند و بر زبان نبی اکرم به این مقام منصوب شده اند. ولی اهل سنت امامت را از فروع دین دانسته و یک مقام ظاهری در حد ریاست حکومت می دانند که از سوی مردم اما از نظر مصداق جانشین پیامبر(ص) شیعه معتقد است که به دلایل قرآنی، روائی و عقلی، خلیفه و امام بلافصل بعد از رسول اکرم(ص)، علی(ع) و فرزندان پاک ایشان هستند.
ولی اهل سنت می گویند جانشینان بعد از پیامبر(ص) به ترتیب: ابوبکر، عمر، عثمان و علی(ع) هستند که در جای خود به دلائل دو مذهب باید پرداخته شود .
۳. شیعه و اهل سنت به دلیل اختلاف در مرجیعیت دینی خود، در زمینه احکام و مسائل عبادی همچون در نماز، روزه، حج، خمس تفاوت دارد، شیعه قرآن، سنت (قول، فعل و تقریر معصوم(ع)) و عقل را جزء منابع دین می دانند لذا احکام و سایر معارف را از این منابع به دست می آورند ولی اهل سنت قرآن، سنت پیامبر(ص) و قول تمام اصحاب رسول خدا(ص) را جزء منابع دین خود می دانند چه اصحابی که مصون از گناه و خطا باشند و چه کسانی که چنین مصونیتی را نداشته باشند. لذا چون منابع تشریعی و قانون گذاری در دو مذهب متفاوت است، احکام و قوانین آن دو نیز با یکدیگر اختلاف دارد.
۴. به اعتقاد شیعه امامیه، هیچ کس جز نبى اکرم(ص) حق تشریع، تفسیر و تبیین احکام الهى را ندارد. پیامبر اکرم(ص) از طریق اتصال به منبع غیب، از احکام الهى مطلع مىشدند و مأمور به تبلیغ این احکام بودند. پس از پیامبر اسلام طبق نص و تصریح ایشان، ائمه(ع) براى تبیین احکام الهى (و نه تشریع آن)منصوب شدهاند. از جمله طبق حدیث مورد اتفاق جمیع فرق مسلمین «انی تارک فیکم الثقلین کتاب اللهو عترتى ما ان تمسکتم بها لن تضلوا ابداً؛ دو شىء گرانبها میان شما باقى مىگذارم: کتاب خدا و اهل بیتم، مادامى که به این دو چنگ بزنید گمراه نخواهید شد»(۱). اگر ائمه(ع) حکمى یا کیفیت عملى را بیان مىکنند، صرفاً بیان حکم الهى و نحوه عمل و سیره رسول اکرم(ص) است و از پیش خود چیزى را تشریع نمىکنند.
و حال چرا این دو مذهب با هم اختلاف دارند؟
۵. منشأ پیدایش برخى تفاوتها در کیفیت نماز و وضو، به دو عامل اساسى برمىگردد:
الف. دور شدن از عصر حضور پیامبر اکرم(ص) و پیدایش سؤالات جدید؛ با رحلت رسول اسلام، دوران دسترسى به کسى که مبیّن حکم الهى بود به سیر رسید. با گذشت زمان و دور شدن از عصر نبىاکرم و پیدایش مسائل و سؤالات جدیدى در زمینههاى مختلف (از جمله در زمینه مسائل مربوط به نماز و وضو) اهل سنت – که راه دسترسى به بیانگر حکم الهى را بسته مىدیدند – براى یافتن پاسخ سؤالات خود، با اجتهاد و سلیقه خود به پاسخ آنها پرداختند. اما از دیدگاه شیعه ائمه معصومین، مفسر و بیانگر حکم الهى بعد از نبىاکرم و بنا به سفارش ایشان بودند. آنان تا حدود ۲۵۰ سال پس از رحلت نبىاکرم، نیز دسترسى به مبیّن و مفسر احکام الهى داشتند و ائمه(ع)، آنچه را که حکم الهى بود تبیین مىکردند؛ مثلاً در مسائلى چون: آیا مىتوان با کفش نماز خواند؟ آیا اگر بر روى زمین و محل سجده نمازگزار، چیزى غیر از اجزاى زمین (مثل فرش) فاصله شود، مىتوان بر آن سجده کرد یا نه؟ ایا خواندن سورههایى که سجده واجب دارد در قرائت نماز جایز است و…، در حالى که اهل سنت در این امور به فهم و رأى خود استناد کردهاند.
ب. تغییرات و تشریعاتى که از سوى خلفا، پس از رحلت رسول اکرم(ص) صورت گرفت – مانند مسأله تکتف (دست بسته نماز خواندن)، عموماً از زمان عمر خلیفه دوم مرسوم شد. به عنوان نمونه وقتى اسیران فارس را نزد وى آوردند، آنان مقابل عمر دستبسته ایستادند. وى علت این عمر را جویا شد، گفتند ما مقابل امیران و بزرگان خود به جهت احترام اینگونه مىایستیم. عمر از این نحوه اظهار ادب خوشش آمد و گفت خوب است ما هم در مقابل خداوند در نماز اینگونه بایستیم، (۲) در مسأله وضو آمده است که وضوى همه مسلمانان تا خلافت عثمان صورت واحدى داشته و مانند وضوى کنونى شیعه بوده است. این مسأله با آیه قرآن نیز تطبیق دارد که مىفرماید: «وَ اِمْسَحُوا بِرُؤُسِکُمْ وَ أَرْجُلَکُمْ» (۳) در این آیه خداوند امر به مسح سر و پاها نموده است، در حالیکه اهل تسنن پاها را مىشویند، علت تغییر وضو این بود که عثمان در اواسط دوران خلافت خود نسبت به چگونگى وضوى پیامبر گرفتار تردید شد، او سپس وضوى پیامبر را به شکلى که اکنون در میان اهل سنت مرسوم است اعلام نمود. این قضیه مورد مخالفت بسیارى از صحابه پیامبر واقع شد، لکن حکومت اموى بنا به اغراض سیاسى در نقاط مختلف اسلامى شیوه عثمان را تبلیغ کردند و جوى به وجود آوردند که برخى از صحابه جرأت مخالفت با روش دستگاه حاکم را نداشت و در نتیجه این گونه وضو گرفتن رواج یافت.(۴)
دیدگاه امام خمینی (ره) در خصوص ریشه اختلافات بین دو مذهب
مسئلۀ اختلاف بین پیروان دو طایفه و دو مذهب، ریشه اش از صدر اسلام است. در آن وقت خلفای اموی، و خصوصاً عباسی، درصدد بودند که اختلاف ایجاد کنند. مجالس درست میکردند و[به اختلاف]دامن میزدند. این اختلاف کم کم اسباب این شد که در بین عوامِ از اهل سنت و عوامِ از اهل شیعه این تنافس پیدا شد؛ وگرنه، نه عوام اهل سنت به سنت رسول اللّه عمل کرده و میکنند و نه عوام اهل شیعه پیروی از ائمۀ اطهار کرده اند.
ائمۀ اطهار ما کوشش کردند تا اینها را داخل در آن جمعیت کنند، با آنها نماز بخوانند، به تشییع جنازه های آنها بروند. زمان کم کم آمد به این طرف، و قدرتمندان این کار را کردند برای اینکه این دو طایفه با هم سرگرم باشند، و خودشان هر کاری میخواهند بکنند.
نقشه های شیطانی استعمارگران!
قریب سیصد سال پیش از این، سیاست خارجی در ایران و در شرق[اجرا]شد. آنها بیشتر درصدد این مسائل برآمدند. کارشناس های آنها اشخاص و طوایف را مطالعه کردند و روحیات مردم را دیدند و همۀ جهات مادیات ما را تحت مطالعه قرار دادند، و از دو راه خواستند از ما بهره گیری کنند: مادی، میبینید که بهره گیری کردند؛ بهره گیری روحانی هم این بود که به این اختلافات دامن زدند و ما را بیشتر، از هم جدا کردند. اینکه میبینید
یک کلمه وقتی از یک آدمی در اینجا صادر میشود، آن را عَلَم میکنند و چند هزار، چند صد هزار چاپ میکنند، نه اینکه یک آدم معمولی این کار را بکند، این دولتها و این خارجیها هستند که به آن دامن میزنند و آنطور منتشر میکنند… .
یگانگی و برادری سنی و شیعه
ما با هم یکی هستیم و ما جدا نیستیم. اختلاف، اختلاف دو تا مذهب است؛ این اختلاف نباید اسباب این معنا بشود که ما در اساس اسلام[اختلاف کنیم]. اسلام بالاتر از این معانی است که ما به واسطۀ اختلاف مسلکی از اسلام مثلاً چه بکنیم. ما که میبینیم الآن اسلام در معرض خطر است، بر همۀ ما لازم است که دست به هم بدهیم و از آن اشتباهاتی که در سابق بوده دست برداریم، دستهایی را که مثل سابق[میخواهند]ما را از هم جدا کنند قطع کنیم.
و من امیدوارم که به کوشش شما دانشمندان آنجا و ما طلبه های اینجا بتوانیم این جدایی را برداریم. چنانچه اختلافاتی هم در بین خود ما هست: اختلاف بین اخباری و مجتهدین، این یک باب بود؛ بین صوفیه و متشرعه هم یک باب بود؛ و اخیراً بین احزاب ـ بَعْضُها مَعَ بَعْض؛[یا]بین دانشگاهی و روحانی. و آنها به اختلافات دامن میزدند تا ما را به خودمان مشغول کنند و همۀ حیثیت ما را ببرند؛ هم مادیات ما را چپاول کنند، هم معنویات ما را از بین ببرند. ولی الآن ملت ما بیدار شده است، هم در طرفهای شما بحمداللّه به برکت وجود شما، و هم در اینجا به برکت روحانیون اینجا. امیدوارم که خداوند به همۀ شما سلامت بدهد. و به آقایان کردستانیها و بلوچها ـ به همۀ آنها از قول من سلام برسانید. من خدمتگزار همۀ شما هستم. ما آمدهایم که اسلام را از این وضع نجات بدهیم، مسلمین را از این تفرقه ها نجات بدهیم. انشاءاللّه موفق باشید.( دیدار امام خمینی(ره) با جمعی از اهالی کردستان سال ۵۷)
در پایان:
در حال حاضر دشمنان و استعمارگران با تکیه بر این اختلافات جزئی در بین مسلمانان در صدد نابودی اسلام و مسلمین است.
پس شایسته است امت واحده اسلامی برای برافراشتن پرچم اسلام در تمام جهان اختلافات را کنار بزارند و در برابر دشمنان ایستادگی و آنان را مایوس از امیال شومشان کنند، همانطور که قران نیز می گوید: “یدالله مع الجامعه”. و این محقق نخواهد شد مگر با حفظ وحدت در بین مسلمان ، و “وحدت” سلاح قدرتمند مسلمانان در برابر دشمنان است که آن ها را مسلما نابود خواهد کرد.
پی نوشت:
۱. صحیح مسلم، ج ۴، ص ۱۸۷۳؛ صحیح ترمذی، ج۵، ص ۶۶۲؛ سنن دارمی، ج ۲، ص۴۳۲ ؛ خصائص نسائی، ص ۲۰؛ مسند احمد، ج ۵، ص ۱۸۲ ؛ کنز العمال، ج ۱، ص ۱۸۵، حدیث ۹۴۵.
۲. نجفی ، جواهرالکلام، ج ۱۱، ص ۱۹؛ خویى، مستند العروهالوثقى، آیتالله ، ج ۴، ص ۴۴۵ .
۳. مائده ، آیه ۶.
۴. براى آگاهى بیشتر ر.ک: وضوءالنبى من خلال ملابسات التشریع، علىالشهرستانى، نشر مشعر.
انتهای پیام/
