پیرامون زندگی‌نامه کوتاه و پربار شهید فهمیده بار‌ها گفته‌ایم و شنیده‌ایم. حماسه آفرینی‌اش را سینه به سینه برای یکدیگر تعریف کرده‌ایم؛ هر چند هنوز هم ابعاد ناشناخته‌ای در نیت الهی و عمل خدا‌جویانه این شهید گرانقدر از لحظه ورود به جبهه تا شهادتش وجود دارد که جای بسی تحقیق و سخن است.
ولی در این میان، سالهای دفاع مقدس ما نوجوانان بسیاری را به خود دیده که فداکاری هر کدام جای تأمل دارد و این که این نوجوانان با سن کم خود چه‌ها دیده‌اند که امامشان به آن‌ها می‌گوید: «شما یک شبه ره صد ساله را رفته‌اید».
در این میان دیدیم خالی از لطف است اگر سخنی و حتی نامی از دیگر نوجوانان دوران هشت سال دفاع مقدس به میان نیاید؛ مطالب زیر بریده‌ای از وصایای شهدایی است که با سن کم و جثه کوچکشان قله‌های انسانیت را فتح کردند.
فرازهایی از وصیت‌نامه شهدای دانش‌آموز
دانش‌آموز شهید رضا پناهی
بسم الله الرحمن الرحیم
مَن طَلَبَنی وَجَدَنی وَ مَن وَجَدَنی عَرَفَنی وَ مَن عَرَفَنی عَشَقَنی وَ مَن عَشَقَنی عَشَقتُهُ وَ مَن عَشَقتُهُ قَتَلتُهُ وَ مَن قَتَلتُهُ فَعَلی دِیَتُه وَ مَن عَلی دِیَتُه وَ اَنَا دِیَتُه.
هر کس من را طلب می‌کند می‌یابد مرا و کسی که مرا یافت می‌شناسد مرا و کسی که من را دوست داشت، عاشق من می‌شود و کسی که عاشق من می‌شود، من عاشق او می‌شوم و کسی که من عاشق او بشوم، او را می‌کشم و کسی که من او را بکشم، خونب‌هایش بر من واجب است، پس خون بهای او من هستم.
هدف من از رفتن به جبهه این است که اولاً به ندای «هل من ناصر ینصرنی» لبیک گفته باشم و امام عزیز و اسلام را یاری کنم و آن وظیفه‌ای را که امام عزیزمان بار‌ها در پیام‌ها تکرار کرده، که هر کس که قدرت دارد واجب است که به جبهه برود و من می‌روم که تا به پیام امام لبیک گفته باشم. آرزوی من پیروزی اسلام و ترویج آن در تمام جهان است و امیدوارم که روزی به یاری رزمندگان، تمام ملتهای زیر سلطه آزاد شوند و صدام بداند که اگر هزاران هزار کشور به او کمک کند، او نمی‌تواند در مقابل نیروی اسلام مقاومت کند. من به جبهه می‌روم و امید آن دارم که پدر و مادرم ناراحت نباشند، حتی اگر شهید شدم، چون من هدف خود را و راه خود را تعیین کرده‌ام و امیدوارم که پیروز هم بشوم.
دانش‌آموز شهید محمود ناظری
خدایا بار الها خودت شاهدی که من هیچ نوع مقصدی جز دفاع از قانون اسلامی خودت ندارم و این راهی که من انتخاب کرده‌ام، راهی است که امام حسین (ع) این راه را پیموده و علی اکبر پیموده، عباس دلاور پیموده، کلیه شهیدان از صدر اسلام گرفته تا اکنون پیموده‌اند پس خون من از خون بقیه شهدا که بهتر نیست لذا از درگاه ایزد منان تقاضای شهادت در راه ستایش تو را دارم.
دانش‌آموز شهید حسین رشیدی‌فر
اینک بار دیگر انصار و عشاق حسینی (ع) می‌روند تا عاشورایی دیگر برپا کنند تا باشد که خفتگان بیدار شده و حسین زمان خود را دریابند و به فراز «هل من ناصر ینصرنی»اش لبیک گویند.
ای ملت مسلمان ایران هشیار باشید که دشمنان اسلام در کمین شما هستند و می‌خواهند شما را با اسلام بیگانه کنند.
ای دانش‌آموزان عزیز مسأله درس خود را فراموش نکنید و اگر توانایی جبهه رفتن را داشتید به جبهه‌ها بیایید و علیه کافران بعثی بجنگید.
دانش‌آموز شهید رحیم احمدزاده
«برادرم! بعد از من راهم را ادامه بده و تا آخرین قطرهٔ خونت برای این انقلاب تلاش کن و فردی موثر برای انقلاب باش».
دانش‌آموز شهید عبدالرزاق (رضا) ابراهیم‌نژاد
«برای این که همیشه رستگار باشید، باید حرف ولی فیقه را گوش کنید و فرمانش را اطاعت کنید آنوقت است که خدا از شما خشنود خواهد شد».
دانش‌آموز شهید مصطفی اقولی خانی
«وصیتی که برای ملت ایران دارم این است که در درجه اول، امام را دعا کنید و پیروزی اسلام و ظهور امام زمان را از خدا طلب کنید تا همه جا از ظلم و کفر پاک شود».
دانش‌آموز شهیدحسین قاسمی
«درود به ملت شهید پرور ایران که رزمندگانی همچون شیر به میدان می‌فرستند و اسلام عزیز را تا آخرین قطره خون یاری می‌کنند. من و دیگر رزمندگان اسلام در جبهه نبرد حق علیه باطل تا آخرین نفس و تا آخرین قطره خون خود خواهیم جنگید و این مزدوران را به قعر جهنم می‌فرستیم و هیچ گونه عقب نشینی نخواهیم کرد».
دانش‌آموز شهید مجید امامی‌فر
«در هر کاری به خدا توکل کنید و نماز اول وقت را به پا دارید، محیط گرم و صمیمی خانواده را به هیچ قیمتی از دست ندهید و با همه با اخلاق خوش اسلامی رفتار کنید».
دانش‌آموز مفقود‌الأثر قوام کیانی
پدر عزیزم اگر من شهید شدم شما مسئولید و نباید اجازه دهید خون ما شهیدان پایمال شود. همیشه یار و یاور رهبر و دشمن منافقان و افراد ضد اسلام باشید. علیه آن‌ها قیام کنید و آن‌ها را نابود کنید و ای خواهرانم زینب‌وار باشید و همانند زینب (س) عمل کنید که با این کار، روح من و دیگر شهدا را شاد می‌کنید و راه خدا را در پیش گیرید و بدانید که شما پیروزید.
دانش‌آموز شهید شجاع‌الدین قیصری
حضرت علی (ع) می‌فرمایند: «آن زندگی که انسان زنده باشد و زیر بار کفار و دشمنان رود، مرگ است و آن کس که در راه غلبه بر دشمن می‌میرد زندگی حقیقی است».
پس بیایید به گفتهٔ حضرت علی (ع) جامهٔ عمل بپوشانیم. مرگ از زندگی مذلت بار بهتر است و ما باید مانند امام حسین (ع) فریاد «هیهات من الذله» بر‌آوریم و زیر بار ظلم نرویم حتی اگر کشته شویم. شما ای ملت ایران بدانید هر لحظه در امتحان خداوند قرار دارید چه خوب است در این امتحان سر افراز بیرون روید. اگر من شهید شدم راهم را ادامه دهید و عکس امام را جلو تابوتم بچسبانید و بدانید که من و دیگر شهدا پیرو ولایت فقیه بوده‌ایم.
دانش‌آموز شهید عارف ملکی
من به عنوان برادر کوچک و حقیر شما، یک پیام به شما امت حزب‌الله دارم و می‌رسانم که در مقابل دشمنان اسلام همیشه استوار و راسخ و خشمگین و در مقابل مسلمانان فروتن و افتاده و همیشه ذکر خدا بر لب داشته باشید تا جذب شیطان نشوید و همیشه به استکبار‌گران تجاوز‌گر بفهمانید که دست خداوند بالای دست‌هاست و همیشه حق پایدار و پیروز و ستم و ستمگر رسوا و نقشهٔ دشمنان اسلام به یاری خداوند نقش بر آب می‌شود. ای برادران بدانید یاری از رهبر، یاری از حق و یاری از حسین (ع) است.
دانش‌آموز شهید علیرضا محمودی
آمریکای جهانخوار و هم‌پیمانانش برای شکست این انقلاب، حداکثر تلاش خود را می‌کنند، اما ما می‌دانیم ید‌الله فوق ایدیهم، دست خدا بالا‌ترین دست‌هاست و این دست خداست که توطئه‌های دشمنان جهانخوار را در هم می‌کوبد.
ای ملت مسلمان سراسر جهان به پا خیزید و توطئه‌های ابرنکبتان خونخوار را در هم کوبید. به پا خیزید و آسوده ننشینید که دشمنان اسلام در کمین هستند. اگر آسوده بنشینیم آن‌ها به پا می‌خیزند و قیام می‌کنند. قیام کنید آخر مگر امام خمینی شما را رهنمود ندادند که چرا قیام نمی‌کنید چرا ساکتید؟ مسئولیت شما در مقابل اسلام و مستضعفان بالا‌تر از این حرف‌هاست.
دانش‌آموز شهید محمود عباسی
پدر و مادرم! از شما عاجزانه استدعا دارم مرا ببخشید و حلال کنید، چون از خانه فرار کردم و به جبهه آمدم تا دین خود را به اسلام و شهدا ادا کنم و به این دو مقصد یکی را برسم، یا زیارت قبر شش گوشه حسین یا همانند یارانش به فیض شهادت نائل گردم. دعا کنید با یاران امام حسین محشور گردم… .
دانش‌آموز شهید عزیز دشت بزرگ
و سفارشم به خواهران و مادران این است که حجاب روحی و جسمی خود را شدیداً حفظ نمایند و برای خدا عفت و عصمت و پاکدامنی خویش را پاک و محفوظ از هر گناه و زشتی نگاه دارند و اولاد و فرزندان پاک و آزاده تربیت نمایند. انشاءالله خداوند به شما‌ها توفیق دهد که بتوانید زنانی نمونه در جامعه خود باشید و به دیگر زنان دنیا بفهمانید که ارزنده‌ترین زینت زن حفظ حجاب است.
