• امروز : افزونه جلالی را نصب کنید.
  • برابر با : 9 - شعبان - 1446
  • برابر با : Friday - 7 February - 2025
3

آشنایی با اولین های استان زنجان/کارخانه کبریت سعادت اولین کارخانه‌ زنجان

  • کد خبر : 12308
  • 14 اسفند 1392 - 9:08

به گزارش نبض سحر به نقل از موج رسا, آنچه تاریخ ثبت کرده این است که تا سال ۱۳۱۵ هجری شمسی زنجان صاحب کارخانه بزرگی نبود، البته کارگاه های متعدد مسگری، آهنگری و چاقوسازی در خیابان مسگرها و میدان آهنگران وجود داشتند که کارگران زیادی را در خود جذب کرده بودند یا در خانه‌ها کارگاه […]

به گزارش نبض سحر به نقل از موج رسا, آنچه تاریخ ثبت کرده این است که تا سال ۱۳۱۵ هجری شمسی زنجان صاحب کارخانه بزرگی نبود، البته کارگاه های متعدد مسگری، آهنگری و چاقوسازی در خیابان مسگرها و میدان آهنگران وجود داشتند که کارگران زیادی را در خود جذب کرده بودند یا در خانه‌ها کارگاه فرشبافی و نساجی بود ولی اکثر آنها در واقع صنایع دستی بودند تا صنعت پیشرفته و اتوماتیک که بتوان در عرض زمان کوتاه و در عرض یک روز مقادیر زیادی محصول تولید کرد.

 از طرفی بزرگان شهر و صاحبان امکانات هم بیشتر بازاری و تاجر و یا ملاک بودند و با اینکه می‌خواستند گامهای بزرگتری در تجارت و تولید بردارند ولی کمتر در شراکت همت به خرج می‌دادند تا اینکه یکی دو نفر از زنجانی‌ها که با تبریز و تجار تبریزی در ارتباط بودند از یک سرمایه‌گذار تبریزی بنام شالچی برای تأسیس کارخانه کبریت که محصول آن در آن روزگار مورد نیاز اهالی و مردم ولایت‌خمسه (زنجان) بود دعوت به عمل آوردند.

این پیشنهاد مورد استقبال وی قرار گرفت و در سال ۱۳۱۲ شمسی به زنجان آمد، در زنجان قطعه زمینی را در شمالشرقی شهر در اختیار وی گذاشته شد و نامبرده مقدمات تأسیس و احداث کارخانه کبریت را فراهم آورد که امروزه آثار آن هنوز در خیابان صفا (کارگر) پایین‌تر از بولوار کوچمشکی چشم‌ها را نوازش می‌دهد،در حال حاضر صنعتگران و سرمایه‌گذاران شهر آثار باقیمانده از کارخانه کبریت را در همان ابعاد قدیمی بازسازی و به موزه صنعت و معدن تبدیل کرده‌اند.

در آن سال‌‌ها محدوده شهر از قسمت شمالی تا دروازه‌ رشت و دبیرستان دکتر شریعتی فعلی که در آن زمان قبرستان متروکه بود ختم می‌شد، یعنی بالاتر از دروازه‌رشت خارج از محدوده محسوب می شد،  به همین دلیل مرحوم شالچی کارخانه را در خارج از شهر احداث کرد.

کبریت

*تعطیلی کارخانه کبریت زنجان

 این کارخانه تا سال ۱۳۵۸ فعال بود در این سال به علت فرسودگی دستگاه‌ها و عدم بازدهی کافی تعطیل شد ولی چون کارگران زیادی در آنجا مشغول کار بودند کارخانه جدیدی بنام «زنجان‌چوب» در شهرک صنعتی شماره یک احداث و کارگران با سابقه کارخانه کبریت قبلی به آن کارخانه منتقل شدند.

گفتنی است اهالی آذربایجان به‌ خصوص شهر تبریز از قدیم‌الایام الفت خاصی با اهالی زنجان داشته و رفت و آمد آنها به زنجان و همینطور زنجانی‌ها به تبریز و مبادلات تجاری و اقتصادی همیشه موجب تحکیم آشنایی بین زنجانی‌ها و تبریزی‌ها شده است، یکی از زنجانی‌های ساکن تبریز که او هم یکی از تجار بزرگ بوده به نام «حاج امین زنجانی» پل معروف امین را در تبریز احداث و وقف عام کرده است،مرحوم شالچی هم از تبریزی‌هایی است که در زنجان این کارخانه را بنیان گذاشت، خانه وی در خیابان امام در کوچه‌ای به نام وی «کوچه شالچی» قرار داشت که در سال‌های ۵۵-۵۴ دانشکده کشاورزی زنجان،دانشگاه زنجان فعلی را در آن خانه تأسیس کردند.

کبریت

مرحوم شالچی وقتی می‌خواست کارخانه را که به نام کارخانه «کبریت سعادت زنجان» نامگذاری کرده بود افتتاح کند، مصادف بود با آمدن رضاخان و فرزندش محمدرضا به زنجان که در روز هفتم مهرماه ۱۳۱۵ اتفاق افتاد و ابتدا کارخانه مورد بازدید آنها قرار گرفت، روزنامه خمسه زنجان و سالنامه پارس آنروز در گزارشی نوشته‌اند: در مسیر عبور رضاشاه چندین طاق نصرت زده بودند و در محل نزدیک کارخانه چادرهای متعددی برپا شده بود، تعدادی از اهالی و مسئولان شهر، نمایندگان زنجان در مجلس شورای ملی آن زمان از رضاخان استقبال کردند.

شالچی مدیر کارخانه کبریت‌‌سازی سعادت زنجان در توضیحاتی به رضاخان گفت: روزی پانصد صندوق که (هر صندوق یکهزار قوطی کبریت محصول کارخانه است) تولید می‌شود.

رضاشاه ضمن صحبت گفت: فردا سمیعی وزیر راه برای افتتاح کارخانه به زنجان خواهد آمد، لذا روز چهارشنبه ۸ مهرماه ۱۳۱۵ سمیعی از طریق ایستگاه راه‌آهن و با قطار به زنجان وارد شد و به محل کارخانه آمد و تمامی جزئیات کارخانه را شخصاً بازدید و از مؤسسین کارخانه تمجید و برای تشویق آنها دستور لازم را ابلاغ کرد.

*دودکش بلند کارخانه کبریت زنجان

 کارخانه کبریت زنجان دارای یک دودکش آجری برج مانند است که از نقاط مختلف شهر دیده می‌شد که هنوز پس از ۷۶ سال همچنان پابرجاست، کارخانه در سه شیفت کار می‌کرد و در هر شیفت که کارگران تعویض می‌شدند سوت کارخانه به صدا درمی‌آمد. صدای سوت کارخانه در تمام نقاط شهر شنیده می‌شد و مردم با صدای آن ساعت خود را تنظیم می‌کردند و گاهی نیز در اعیاد و جشن‌ها و شبهای ماه رمضان آن را به صدا درمی‌آوردند.

کبریت

مدیریت این کارخانه بعدها از آقای شالچی به شخصی به نام «کوچمشکی» منتقل شد که گویا وی نیز از اهالی آذربایجان بود،کوچمشکی هم ضمن مدیریت کارخانه که تا نزدیکی‌های پیروزی انقلاب ادامه داشت در کارهای عمرانی سرمایه‌گذاری کرد و شهرکی را که به نام وی منطقه کوچمشکی نامیده شد احداث کرد، این شهرک در قسمت بالای کارخانه احداث شده است بولوار معروف کوچمشکی هم به نام وی است.

کارخانه کبریت سعادت زنجان بعدها به کارخانه کبریت‌سازی سه ستاره زنجان معروف شد و مدتی در اختیار سازمان صنایع کوچک قرار گرفت.

کبریت

جالب است بدانیم کبریت‌های تولیدی این کارخانه جزو بهترین کبریت‌ها محسوب می‌شد که همه مردم با توجه به نیازشان به این وسیله که هم چراغهای خانه‌ها را روشن می‌کرد هم اجاق‌ها و بخصوص آتشبازی چهارشنبه‌سوری جوانان را رونق می‌بخشید و از طرفی سیگاری‌ها و چپقی‌ها را آرامش می‌داد برای همه آشنا بود.

کبریت

لینک کوتاه : https://nabzesahar.ir/?p=12308

برچسب ها

ثبت دیدگاه

مجموع دیدگاهها : 0در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : ۰
قوانین ارسال دیدگاه
  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در سایت منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.