انتخاب عقلانی با شناخت قرآنی

انتخاب افراد شایسته

در جامعه دینی باید برای استقرار اهداف دین تلاش کرد. در این راستا انتخاب بهترین و شایسته ترین افراد از نظر تفکر، تعقل، تخصص و تعهد جزو وظایف دینی و اخلاقی مردم است. مردم باید اولا ملاک های دین در مورد افراد متخصص را بشناسند و با تکیه به آن به انتخاب افراد مناسب را انتخاب کنند. هنگامی که افراد شایسته انتخاب شدند اثرات مثبت آن در جامعه را به وضوح می توان دید. از جمله اقداماتی که مسئول دیندار و متخصص می تواند انجام دهد در زیر آمده:

حفظ نظم و استقرار عدل: مسئولان دین‌مدار می توانند در جامعه نقش مهمی در حفظ نظم و استقرار عدالت دارند. آنها با تعیین قوانین و مقررات مناسب و نظارت بر اجرای آن‌ به جامعه کمک می‌کنند تا از هرج و مرج جلوگیری شود و نظم و صلح حفظ گردد. ایشان در جامعه به‌عنوان یک نیروی واحد و هماهنگ کننده ایفای نقش می‌کنند. آنها مسئولیت حفظ نظم و استقرار عدل در جامعه را بر عهده دارند. با داشتن یک مسئول قوی و متعهد، جامعه قادر است تا بهبود و توسعه را تجربه کند و از بی نظمی و سردرگمی جلوگیری کند.

ارائه راهبردها و برنامه‌های توسعه: مسئولان می توانند با تدوین راهبردها و برنامه‌های توسعه، جامعه را به سوی پیشرفت و رشد هدایت می‌کنند. آنها با تحلیل و بررسی وضعیت جامعه و تعیین اهداف و راهبردهای مناسب، به جامعه کمک می‌کنند تا به بهترین شکل ممکن پیشرفت کنند. مسئولان و هدایتگران با تحلیل و بررسی وضعیت جامعه، برنامه‌های توسعه و راهبردهای مناسب را ارائه می‌دهند. این برنامه‌ها و راهبردها به جامعه کمک می‌کنند تا به سمت توسعه و پیشرفت حرکت کند و مشکلات را حل کنند.

ایجاد اتحاد و همبستگی: مسئول متعهد و متخصص قادر است اتحاد و همبستگی را در جامعه تقویت کند. با ایجاد اتحاد و همبستگی، جامعه قادر است به مسائل و چالش‌ها با یکدیگر مقابله کند و بهبود و توسعه را تجربه کند. همچنین افراد را به هم پیوند می‌دهد و از تفرقه، بی عدالتی و تمایز جلوگیری می‌کند. یک مسئول دلسوز با ارائه ارزش‌ها و ایدئولوژی‌های مشترک، اعتماد و همبستگی را در جامعه تقویت می‌کند.

ارائه الگوی اخلاقی: مسئولان با استخراج الگوهای اخلاقی دینی و اخلاقی برای جامعه، می‌توانند ارزش‌ها و اخلاقیات را ترویج کنند. این الگوی اخلاقی می‌تواند به جامعه کمک کند تا در تصمیم‌گیری‌ها و رفتارهای خود از اصول اخلاقی پیروی کند و به سمت تحقق ارزش‌های انسانی پیش برود.

ارائه رهنمودها و نظرات سازنده: مسئولان، مسئولیت ارائه قالب ها و موضوعات مختلف دینی و اجتماعی در جامعه را بر عهده دارند. این الگوها به جامعه کمک می‌کند تا در مسائل مختلف به درستی عمل کند و از خطا و اشتباه دوری کند. یک مسئول کار بلد با ارائه روش ها، برنامه ها، نظرات سازنده و اقدامات، به جامعه کمک می‌کند تا در مواجهه با مسائل و چالش‌های مختلف، تصمیمات صحیح بگیرد. ایشان با تبیین اهداف و ارزش‌ها، افراد را به سمت اقدامات موثر و مفید هدایت می‌کند.

ارتقای فرهنگ همبستگی و اهداف مشترک: مسئولان با ارتقای عملی فرهنگ همبستگی در جامعه، به حفظ وحدت و همبستگی کمک می‌کنند. آنها با ترویج ارزش‌هایی مانند همکاری، احترام متقابل و تعامل مثبت، اعضای جامعه را به هم پیوند می‌دهند و از تفرقه و تمایزهای اجتماعی جلوگیری می‌کنند. این مهم نیاز به صبر و آرامش مسئول دارد که رفتار الگویی باشد برای آحاد جامعه؛ با ارائه چشم‌انداز و اهداف مشترک، جامعه را به سمت وحدت و همبستگی هدایت می‌کنند. آنها با تبیین ارزش‌ها و اصولی که برای جامعه مهم هستند، اعضای جامعه را به هم پیوند می‌دهند و از تفرقه و اختلافات جلوگیری می‌کنند.

نمایندگی از جامعه در روابط بین‌الملل: یک مسئول به عنوان نماینده جامعه در روابط بین‌الملل، نقش مهمی در حفظ منافع و ارتقای جایگاه جامعه دارد. او با ارائه سیاست‌ها و برنامه‌های خارجی مناسب، به جامعه کمک می‌کند تا در رقابت با سایر جوامع، موفقیت‌های بزرگی کسب کند. یک مسئول متخصص با تعیین اهداف و راهبردهای مناسب، جامعه را به سمت پیشرفت و رشد هدایت می‌کند. او با اتخاذ سیاست‌های مناسب و پیشرو، تلاش می‌کند در مسیر وحدت و همبستگی با دیگر کشورها حرکت کند. و چهره ای درست را از کشورش در جهان نشان دهد و سرمایه های مادی و معنوی را به سمت کشورش سرازیر کند.

ایجاد اعتماد و انسجام: مسئولان با ایجاد اعتماد و انسجام در جامعه، به حفظ وحدت و همبستگی کمک می‌کنند. آنها با ارائه روش‌ها و راهکارهایی برای حل اختلافات و تسهیل در فرایند تصمیم‌گیری، اعضای جامعه را به هم نزدیک می‌کنند و از افزایش همبستگی جامعه اطمینان حاصل می‌کنند.

شناخت ملاک های قرآنی و اخلاقی

بسیاری از افراد در انتخاب یک راه یا یک فرد یا یک گروه برای انجام کاری تردید دارند و سعی می‌کنند نسبت به آن شناخت پیدا کنند تا کاری که می‌خواهند به ایشان بسپارند به نحو احسن انجام شود تا متضرر و دچار خسارت نشوند. در امور روزمرّه بارها به این انتخاب‌ها دست می‌زنیم. برای تأمین مایحتاج زندگی و امور شخصی و خانوادگی این اتفاق می‌افتد. از خرید برای منزل گرفته تا تعمیر خودرو و… درباره انتخاب فرد یا افرادی به منظور اداره امور کشور هم همین تردید و تحقیق برای انتخاب وجود دارد.

هنگامی‌که ما با ملاک‌های قرآنی و اخلاقی آشنا می‌شویم، راحت‌تر می‌توانیم انتخاب کنیم. شناخت می‌تواند ما را از تردید و حیرت و حتی پشیمانی پس از انتخاب نجات دهد و راه پیشرفت در آینده را برای ما هموار کند. شخصی از امام صادق(علیه السلام) پرسید: «بین دو حاکم در تردیدم!» امام فرمود: «عادل، صادق، فقیه و با تقواترین را انتخاب کن.» شخص: «اگر به تشخیص نرسیدم؟» امام(ع) فرمود: «ببین افراد متدین به کدام مایلند؟» شخص گفت: «اگر نفهمیدم؟» امام(ع) فرمودند: «بنگر مخالفان آیین ما کدام را بیشتر می‌پسندند، او را کنار بگذار و ببین کدام بیشتر، آنها را خشمگین می‌کند، او را برگزین.»(اصول کافی، ج۱، ص۶۸)

اولین شاخصه‌ای که در قرآن برای افراد صالح ذکر شده است، «مؤمن» بودن شخص است. ایمان به مرکز و قلب هستی سبب می‌شود تا شخص در مسیر اجرای دستورات الهی گام بردارد و برای پیاده کردن آن در جامعه اسلامی تلاش کند. قرآن می‌فرماید: «أَفَمَنْ کانَ مُؤْمِناً کَمَنْ کانَ فاسِقاً لایَسْتَوُونَ»(سجده/۱۸) کسی‌که برای خداوند ارزش دارد و خدا او را دوست دارد، آن ‌کسی است که تقوا دارد. پس برای ما هم باید «تقوا» ملاک باشد و افرادی را انتخاب کنیم که تقوا داشته باشند.

قرآن کریم می‌فرماید: «إِنَّ أَکرَمَکُم عِندَ اللَّهِ أَتقاکُم»(حجرات/۱۳) شناخت این افراد کار آسانی است. کافی است به رفتارهای آنان نگاه کنیم؛ یعنی باید ببینیم آیا در رفتار و گفتار خود تقوا را رعایت می‌کند یا نه؟ یا آنکه در مسئولیت‌های مختلفی که قبلاً داشته است، آیا پس از رأیی که از مردم گرفته است، نسبت به بیت‌المال و حتی نسبت به مخالفان خود حدود الهی را رعایت می‌کند یا نه؟ ما در انتخابات بنا داریم سرنوشت خودمان و سرنوشت ملت‌مان را به افراد بسپاریم. پس باید در این مورد ملاک‌های متعددی داشته باشیم و با در نظر گرفتن جمیع این ملاک‌ها انتخاب کنیم.

در اینجا اهلیّت و امانت‌داری که مهم‌ترین خصلت پیامبر اسلام(ص) و اولیای خدا بوده حرف اول را می‌زند؛ زیرا در این مسیر خطیر هم تقوا لازم است، هم توانمندی و هم امانت‌داری؛ قرآن کریم می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا»(نساء/ ۵۸) این مهم آنقدر مورد توجه است که خداوند متعال کلمه «یأمرکم» را به‌کار می‌برد و امر به چیزی دلالت بر مهم بودن آن دارد.

وفای به‌عهد، یک ارزش اسلامی و انسانی است. در قرآن آمده است: «وَأَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ کَانَ مَسْئُولا»(اسراء/۳۴) کسی‌‌که وفای به‌عهد ندارد نباید انتخاب شود؛ زیرا وعده دادن مانند امانت بر دوش وعده‌دهنده است که باید برای ادای این امانت تلاش کند. «وَالَّذِینَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ»؛ و آنها(مؤمنان) که امانت‌ها و عهد خود را رعایت می‌کنند.(مؤمنون/۸)