افزایش روند رو به رشد طلاق در مقابل کاهش ازدواج نگرانی ها را در کشور افرایش داده است، به گونه ای که هرساعت۱۹طلاق در پنج ماهه اول سال ۹۴ در کشور ثبت شده است.
بدون تردید در هیچ آیینی به اندازه اسلام بر استحکام نظام خانواده تاکید و پافشاری نشده است. اسلام برای لحظه لحظه زندگی زناشویی دستور العمل هایی ارائه نموده است تا با عمل کردن به آن ها خطرات و تهدیدها بر طرف شود.
رسول اکرم صلی الله علیه وآله فرمود: «ما بنی فی الاسلام بناء احب الی الله عزوجل واعز من التزویج در اسلام بنایی ساخته نشد که نزد خدای عزوجل محبوبتر و ارجمندتر از ازدواج باشد.»
و نیز آن حضرت فرمود: «ما من شی ء ابغض الی الله عزوجل من بیت یخرب فی الاسلام بالفرقه ; هیچ چیز نزد خدای عزوجل مبغوض تر از خانه ای که در اسلام با جدایی ویران شود نیست.»
پس از ازدواج و شروع زندگی، ممکن است عواملی بوجود آید و این بنای محبوب پروردگار را به منفورترین امور تبدیل کند. شناخت این عوامل و جلوگیری از به وجود آمدن آن ها می تواند نوید بخش خانواده ای سالم و ارزشمند باشد. در اینجا تنها به برخی از این عوامل به صورت گذرا اشاره می شود.
۱ – توقعات نامحدود و حاکم شدن روح تجمل پرستی و اسراف
یکی از عوامل مهمی که از آغاز زندگی مشترک می تواند بنیان خانواده را بر هم بزند، توقعات نامحدود و حاکم شدن روح تجمل پرستی و اسراف است. تنها عامل بازدارنده در این مورد، ایجاد و تقویت روحیه قناعت و پرهیزکاری است. از امام علی علیه السلام نقل شده است که فرمود: «انعم الناس عیشا من منحه الله سبحانه القناعه واصلح له زوجه (۳) ; خوشترین زندگی را کسی دارد، که خداوند سبحان قناعت را ارزانیش دارد و همسرش را برای او شایسته گرداند.»
۲ – دخالت های بی جا و غیر مسؤولانه دیگران
از دیگر عوامل مهمی که بنیان خانواده را همواره تهدید می کند، دخالت های غیر مسؤولانه دیگران در زندگی یک زوج تازه ازدواج کرده است.
البته این به معنای دور داشتن خیر اندیشان از اختلافات نور چشمان خود نیست که این خود نعمتی خدادادی برای رفع اختلافات است.
۳ – بی توجهی به خواست های یکدیگر
زن و شوهر، دارای خواست ها و نیازهایی هستند که خداوند رفع بعضی از آن ها را در طرف مقابل قرار داده و بی توجهی هر کدام از زوجین نسبت به این نیازها می تواند زمینه را برای اختلافات بزرگ فراهم سازد.
در حدیثی از امام صادق علیه السلام می خوانیم: «لا ینبغی للمرءه ان تعطل نفسها ; سزاوار نیست که زن خود را [برای شوهر] بی زیور و بی پیرایه کند.»
و از طرف دیگر به مرد دستور داده شده تا نیازهای عاطفی همسر خود را با نشستن نزد او بر آورده نماید.
پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله فرمود: «جلوس المرء عند عیاله احب الی الله تعالی من اعتکاف فی مسجدی هذا (۵) ; نشستن مرد نزد زن و فرزندش، نزد خدای متعال از اعتکاف در مسجد من محبوت تر است.»
همچنین در دستورات اسلامی به مردها نیز سفارش شده که خود را برای زنان خود آراسته کنند.
حسن بن جهم می گوید: «رایت ابا الحسن علیه السلام اختضب، فقلت: جعلت فداک اختضبت؟ فقال: نعم، ان التهیئه مما یزید فی عفه النساء ولقد ترک النساء العفه بترک ازواجهن التهیئه، ثم قال: ایسرک ان تراها علی ما تراک علیه اذا کنت علی غیر تهیئه؟ قلت: لا. قال: فهی ذاک (۶) ; ابوالحسن علیه السلام را دیدم که خضاب کرده است، عرض کردم: فدایت شوم، خضاب کرده ای؟ فرمود: آری، آراستگی مردان بر عفت زنان می افزاید، زنان ترک عفت کرده اند، چون شوهرانشان آراستگی را ترک نموده اند.
سپس فرمود: اگر آراسته نباشی آیا خوش داری که همسرت را نیز مانند خود ببینی؟ عرض کردم نه. فرمود: او نیز چنین است.»
۴ – بد اخلاقی نسبت به یکدیگر
یکی از آثار شگفت انگیز ازدواج سکون و آرامش است. خداوند متعال در این باره می فرماید:
«هو الذی خلقکم من نفس واحده وجعل منها زوجها لیسکن الیها» (۷) ; «او خدایی است که شما را از یک نفس آفرید، و همسر او را از جنس او قرار داد تا در کنارش آرام گیرد.»
به راستی همسرانی که مایه آرامش یکدیگرند، از مواهب بزرگ الهی به حساب می آیند. این آرامش از اینجا ناشی می شود که هر یک از این دو مکمل دیگری و مایه شکوفایی و نشاط و پرورش او است، به طوری که هر یک بدون دیگری ناقص است.
این مهم همواره در پرتو حسن خلق امکان پذیر است و کج خلق بودن و بد اخلاقی آفتی بسیار بزرگ برای این گونه زندگی به حساب می آید.
در حدیثی بسیار ارزشمند از امیر مؤمنان علی علیه السلام چنین می خوانیم:
«من ساء خلقه مله اهله ; آن که بد اخلاق باشد، خانواده اش از او دلتنگ و بیزار می شوند.»
بسیار طبیعی است که بسیاری از بیزاری ها و دلتنگی ها در نهایت به طلاق و جدایی منجر خواهد شد، مگر اینکه به بهترین وجه جبران گردد.
بد اخلاقی در خانه علاوه بر آثار سوئی که بر زندگی مشترک می گذارد، مجازات های الهی را نیز به دنبال خواهد داشت.
رسول گرامی اسلام صلی الله علیه وآله بعد از دفن یکی از اصحاب خود به نام سعد بن معاذ فرمود: فشاری [از طرف قبر ]بر ا و وارد آمد. علت را جویا شدند، آن حضرت فرمود: چون با خانواده اش کمی کج خلق بود (۹) .
۵ – هوس رانی و توجه نامشروع به خواهش های نفسانی
هر چه انسان بیشتر در کام شهوات گرفتار شود، بیشتر در معرض تباهی و نابودی قرار می گیرد و به تدریج به جایی می رسد که به هیچ وجه به هشدارهای پی در پی عقل توجه نمی کند و بسیاری از جدایی ها ناشی از بی توجهی به هشدارهای عقل است.
علامه شهید مرتضی مطهری رحمه الله سخن بسیار ارزشمندی در این زمینه گفته است که به قسمتی از آن اشاره می شود:
«از نظر اسلام محدودیت کامیابی های جنسی به محیط خانوادگی و همسران مشروع، از جنبه روانی به بهداشت روانی اجتماع کمک می کند و از جنبه های خانوادگی سبب تحکیم روابط افراد خانواده و بر قراری صمیمیت کامل بین زوجین می گردد…
اسلام تدابیری برای رام کردن و تعدیل این غریزه اندیشیده است و در این زمینه هم برای زنان و هم برای مردان تکلیف معین کرده است. یک وظیفه مشترک که برای زن و مرد هر دو مقرر فرموده مربوط به نگاه کردن است. خلاصه این دستور این است که زن و مرد [نامحرم ]نباید به یکدیگر خیره شوند، نباید چشم چرانی کنند، نباید نگاه های مملو از شهوت به یکدیگر بدوزند، نباید به قصد لذب بردن به یکدیگر نگاه کنند. یک وظیفه هم خاص زنان مقرر فرموده است و آن این است که بدن خود را از مردان بیگانه پوشیده دارند و در اجتماع به جلوه گری و دل ربایی نپردازند و موجبات تحریک مردان بیگانه را فراهم نسازند.
شک نیست که هر چیزی که موجب تحکیم پیوند خانوادگی و سبب صمیمیت رابطه زوجین گردد، برای کانون خانواده مفید است و در ایجاد آن باید حداکثر کوشش مبذول شود، بالعکس هر چیزی که باعث سستی روابط زوجین و دلسردی آنان گردد، به حال زندگی خانوادگی زیانمند است و باید با آن مبارزه کرد.
اختصاص یافتن استمتاعات و التذاذهای جنسی به محیط خانوادگی و در کادر ازدواج مشروع، پیوند زن و شوهری را محکم می سازد و موجب اتصال بیشتر زوجین به یکدیگر می شود. »
گناهان و هوس رانی ها عواقب بدی در پی خواهند داشت. به عنوان نمونه امام صادق علیه السلام فرمودند: «کم من نظره ورثت حسره طویله (۱۱) ; ای بسا نگاهی [از روی هوی و هوس] که حسرتی طولانی را به بار آورده است.»
در جایی که حجاب [و شرایط دیگر اسلامی] رعایت شود تعلق خاطر زن و شوهر نسبت به یکدیگر بسیار بیشتر است تا جامعه ای که در آن بی بند و باری شیوع دارد.
این نکته نیز قابل تامل است که هوسرانی چه از طرف زن و چه از طرف مرد دارای برخی آثار وضعی و قهری است.
امام صادق علیه السلام در این باره می فرماید: «عفوا عن نساء الناس یعف عن نسائکم (۱۲) ; نسبت به زنان مردم عفیف باشید تا سبت به زنان شما عفت ورزند.»
انتهای پیام/
