آداب و رسوم هر جامعه، انعکاس‌دهنده فرهنگ، تاریخ و باورهای آن جامعه است. نوروز، به عنوان یکی از مهم‌ترین جشن‌های ایرانیان، دارای آداب و رسومی خاص در هر منطقه از ایران است. در این مطلب، به بررسی و تحلیل آداب و رسوم مردم زنجان در آستانه سال نو می‌پردازیم.
خانه تکانی:
یکی از سنت‌های رایج در آستانه سال نو، خانه تکانی است. مردم زنجان با نظافت و پاکسازی منزل خود، به استقبال بهار و سال جدید می‌روند. این سنت، علاوه بر جنبه بهداشتی، نمادی از زدودن غم و کدورت از خانه و روحیه افراد است.
خرید لباس نو:
خرید لباس نو، از دیگر رسومات رایج در آستانه سال نو است. مردم زنجان با خرید لباس نو، برای سال جدید خود آرزوی خوشی و شادکامی می‌کنند. این سنت، به نوعی تجدید حیات و نو شدن را به تصویر می‌کشد.
چهارشنبه سوری:
چهارشنبه سوری، از جمله جشن‌های باستانی ایرانیان است که در زنجان نیز با شور و حال خاصی برگزار می‌شود. مردم زنجان با روشن کردن آتش، از روی آن می‌پرند و با این عمل، به استقبال بهار و سال جدید می‌روند. این سنت، نمادی از پاکسازی و دور کردن غم و اندوه از زندگی است.
سمنو پزان:
سمنو پختن، از دیگر رسومات رایج در زنجان است. سمنو، به عنوان نمادی از برکت و شادکامی، در سفره هفت سین قرار می‌گیرد. پخت سمنو، نیازمند صبر و حوصله و همکاری افراد خانواده است و به نوعی همبستگی و تعاون را در بین اعضای خانواده تقویت می‌کند.
سبزی عید:
سبزی عید، نماد سرزندگی و شادابی است. مردم زنجان چند روز قبل از عید، سبزی می‌کارند و به آن رسیدگی می‌کنند تا در سفره هفت سین، نمادی از بهار و نو شدن باشد.
سفره هفت سین:
سفره هفت سین، یکی از مهم‌ترین نمادهای نوروز است. مردم زنجان با چیدن سفره هفت سین، به استقبال بهار و سال جدید می‌روند. هر کدام از سین‌های سفره هفت سین، دارای معنی و مفهوم خاص خود هستند.
دید و بازدید:
دید و بازدید، از دیگر رسومات مهم نوروز است. مردم زنجان در ایام نوروز به دیدن اقوام و دوستان خود می‌روند و با این عمل، صله رحم به جا می‌آورند. دید و بازدید، فرصتی برای تجدید دیدار و ایجاد صمیمیت و مودت بین افراد جامعه است.
عیدی دادن:
عیدی دادن، از سنت‌های دیرینه ایرانیان است که در زنجان نیز رواج دارد. بزرگترها در ایام نوروز به کودکان عیدی می‌دهند و با این عمل، به آنها محبت و توجه خود را نشان می‌دهند.
سیزده بدر:
سیزده بدر، از دیگر رسومات نوروز است که مردم زنجان با رفتن به دامان طبیعت، آن را گرامی می‌دارند. این سنت، فرصتی برای تفریح و شادمانی و همچنین تجدید ارتباط با طبیعت است.
علاوه بر رسومات ذکر شده، آداب و رسوم دیگری نیز در زنجان وجود دارد که در آستانه سال نو انجام می‌شود:
تکم خوانی:
تکم خوانی، یک نمایش سنتی است که در ایام نوروز اجرا می‌شود. در این نمایش، فردی با لباس محلی و عروسکی به نام تکم، اشعار و ترانه‌های شاد می‌خواند.
قاشق زنی و شال سالاما:
قاشق زنی، یک بازی سنتی است که در ایام نوروز توسط کودکان انجام می‌شود. در این بازی، کودکان با قاشق به در خانه‌ها می‌روند و عیدی طلب می‌کنند.
شال سالاما نیز از دیگر رسومات قدیمی شهر زنجان است و در این آئین زیبا و قدیمی معمولا جوانان در شب چهارشنبه سوری یک شال به کمر بسته و با نگهداشتن یک سر شال آن را از دریچه بام یا روشنایی که در گویش محلی به آن پاجا گفته می شود به درون خانه می فرستادند؛ صاحبخانه هم عیدی که معمولا شامل جوراب و آجیل شیرین به آن بود به آن می بست.
بازی‌های محلی:
در ایام نوروز، بازی‌های محلی مانند چوگو، کشتی با چوخه و طناب کشی در زنجان رواج دارد. این بازی‌ها، علاوه بر جنبه تفریحی، به حفظ و ترویج فرهنگ محلی کمک می‌کند. آداب و رسوم مردم زنجان در آستانه سال نو، انعکاس‌دهنده فرهنگ غنی و اصیل این منطقه است.
