سرویس سیاست مشرق –  «وبلاگ مشرق» خوانشی روزانه در لابه‌لای اخبار و مطالب رسانه‌های کشور است. ما درباره این خوانش البته تحلیل‌ها و پیشینه‌هایی را نیز در اختیار مخاطبان محترم می‌گذاریم. شنبه تا چهارشنبه ساعت با بسته ویژه خبری-تحلیلی مشرق همراه باشید.

***

کاش برای حفظ برجام ۱، برجام ۲ را هم امضا می‌کردیم!

«علیرضا علوی‌تبار»، فعال اصلاح‌طلب و از تئوریسین‌های این جریان خاص سیاسی، طی یادداشتی در شماره سه‌شنبه گذشته روزنامه سازندگی با اشاره به احتمال خروج ترامپ از برجام، بر عدم خروج ایران از این توافق آقای روحانی تأکید کرده و نوشته است:

«چه اشکالی داشت ما در همین جریاناتی که اخیرا پیش آمد، خواهان مجموعه‌ای از گفت‌وگوها برای امنیت در منطقه می‌شدیم. مگر نه اینکه ما برگ برنده زیادی داشتیم!؟»

*در کنایه به آقای علوی‌تبار باید گفت کار از کار گذشته است و شکست محتوم برجام با دادن قربانی‌های بیشتر، غیر ممکن نمی‌شود!

بحث مذاکرات منطقه‌ای یا همان برجام دو و سه و چهار، پیش از این مورد هشدار مقام معظم رهبری و دلسوزان کشور قرار گرفته بود و این هشدار داده شده که آمریکا پس از مسئله هسته‌ای سراغ مسائل دیگری مثل موشک‌ها، حقوق بشر و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران خواهد آمد.

اما متأسفانه کسانی در ستاد برجام، خاضعانه معتقدند بایستی قربانیان بیشتری برای حفظ برجام روحانی داد تا حفظ شود.

این در حالیست که برجام نه تنها هیچ دستاورد ملموسی برای مردم ایران نداشت و موجب لغو تمام تحریم‌ها نشد بلکه برخی محافل تحلیلی از چند سال قبل کراراً تأکید کردند این توافق سرنوشتی جز «شکست رسمی» ندارد زیرا آمریکا هرگز نمی‌تواند سدهای سدید نظام اسلامی را نادیده بگیرد حتی اگر بتواند از برخی خطوط قرمز عبور کند.

گفتنیست، مقام معظم رهبری در بیانات خود در سال ۹۵ پیرامون برجام ۲ و ۳ و ۴ و مذاکرات منطقه‌ای فرمودند:

«حرف طرف مقابل یعنی همان دستگاه تبلیغاتی و فکرساز و جریان‌ساز، این است که میگوید ایران دارای ظرفیتهای فراوان اقتصادی است و هدف از توافق هسته‌ای این بود که کشور ایران بتواند از این ظرفیتها استفاده کند؛ خب، این توافق انجام گرفت لکن این توافق کافی نیست و مسائل دیگری هم هست که در آنها هم بایستی ملّت ایران، دولت ایران، مسئولین ایران تصمیم بگیرند و اقدام بکنند؛ مثلاً فرض بفرمایید امروز در منطقه‌ی غرب آسیا -یعنی همین منطقه‌ای که غربی‌ها به آن میگویند خاورمیانه- جنجالها و آشفتگی‌های بسیاری هست؛ خب، این مشکل برای کلّ منطقه است و اگر میخواهید کشور شما از این مشکل نجات پیدا کند، باید سعی کنید این جنجالها فرو بنشیند. چه‌کار کنیم؟ با آمریکا همکاری کنیم، همفکری کنیم، جلسه کنیم، بنشینیم، گفتگو کنیم و یک مدلی را طبق میل آمریکایی‌ها یا طبق توافق آمریکایی‌ها انتخاب کنیم؛ یکی دیگر هم این است.

یا ما مشکلات دیگری داریم، اختلافات زیادی با آمریکا داریم، این اختلافات را باید حل کنیم، این اختلافات بایستی تمام بشود؛ حالا در حلّ این اختلافات، فرض بفرمایید که ملّت ایران مجبور باشد از اصول خود صرف‌نظر کند، از خطّ قرمزهای خود هم صرف‌نظر کند، بکند؛ طرف مقابل از اصول خود و ارزشهای خود تنازل نمیکند لکن اگر لازم شد، ما باید تنازل کنیم تا مشکلات را برطرف کنیم؛ تا در نتیجه کشور بتواند از ظرفیتهای خود استفاده کند و مثلاً به یک اقتصاد برجسته‌ای مبدّل بشود. حرفشان این است. بنابراین در قضیه‌ی هسته‌ای توافق شد و اسم این را گذاشتیم «برجام»؛ برجام دیگری در قضایای منطقه، برجام دیگری در قضایای قانون اساسی کشور؛ برجام ۲ و ۳ و ۴ و الی‌غیرذلک بایستی به‌وجود بیاید تا ما بتوانیم راحت زندگی کنیم. این منطقی است که سعی میکنند این منطق را در بین نخبگان جامعه و از سوی نخبگان جامعه به افکار عمومی جامعه منتقل کنند. معنای این حرف چیست؟ معنای این حرف این است که جمهوری اسلامی از مسائل اساسی‌ای که به حکم اسلام و به حکم برجستگی‌های نظام جمهوری اسلامی پایبند به آنها است، صرفِ‌نظر کند: از مسئله‌ی فلسطین صرف‌نظر کند، از حمایت از مقاومت در منطقه صرفِ‌نظر کند.»[۱]

***

جمله‌ای که روحانی پس از شکست برجام باید بگوید…

حجت الاسلام والمسلمین محمدجعفر منتظری، دادستان کل کشور، روز سه‌شنبه گذشته طی سخنانی در جمع استادان و نخبگان بسیجی حوزه علمیه قم گفته است:

از حدود یک سال و نیم پیش بحث این پیام رسان (تلگرام) در شورایعالی فضای مجازی مطرح بود و گاهی هم حتی به جدال و دعوای لفظی می رسید، اکثر اعضا موافق بستن بودند اما بعضی خیر، و رییس شورا هم به دلایلی موافق انسداد نبود. مجموعه بحث‌ها و تحلیل ها به مقام معظم رهبری هم تقدیم شد و نظر ایشان به انجام کار در روال قانونی خود و از سوی مراجع ذیربط بود.

به گزارش ایسنا، وی درباره مطالبی در خصوص اینکه مقام معظم رهبری موضوع فیلتر تلگرام را مطرح کرده‌اند، گفت:

اخیراً از سوی رییس جمهور محترم مطلبی در صفحه اینستاگرام منتشر شده و ذیل آن به این نکته اشاره شده بود که گویا ضمیر و مخاطب آن به رهبری معظم انقلاب برمی‌گشت، اما واقعاً چنین نبوده که مقام معظم رهبری دستور مسدود کردن را داده باشند.

منتظری تأکید کرد: مسئولیت انسداد تلگرام بر عهده قوه قضائیه است و کسی نباید آنرا به رهبری منتسب کند. [۲]

*مسئولیت‌پذیری، شجاعت و صراحت حجت‌الاسلام منتظری از سایر مسئولین کشور و از جمله از شخص رئیس‌جمهور روحانی هم قابل انتظار است.

خاصّه اینکه مسئله‌ای به نام برجام نیز که این روزها با شکست، بی‌دستاوردی و خروج آمریکا مواجه شده از ابتدا خواهش و خواسته شخص ایشان و اصلاح‌طلبان بود و آنها در این قضیه نه تنها بر خلاف نظر مقام معظم رهبری اصرار بر توافق داشتند و ابراز خوشبینی می‌کردند بلکه بنا به صراحت مقام معظم رهبری، تیم آنها در مذاکرات منجر به برجام از برخی خطوط قرمز هم عبور کرد.

این پرونده می‌طلبد که آقای روحانی از صراحت و شجاعت لازم برخوردار باشد و همانطور که چند سال قبل گفت «همه مسئولیت برجام با من است»؛ امروز و در دوران شکست برجام نیز در پیشگاه مردم علنا بگوید که «من مسئول برجام هستم و نباید چیزی را به رهبری منتسب کرد.»

این مسئله از چند سال پیش مورد رصد برخی تحلیلگران قرار گرفته بود که پس از شکست برجام عده‌ای به راه می‌افتند تا برجام روحانی را به گردن رهبری نظام بیاندازند.

جالب آنکه ابراهیم اصغرزاده، از فعالان ستادی اصلاح‌طلب که زمانی گفته بود مردم باید دست دولت را ببوسند نیز مدتی قبل در همین رابطه تأکید کرد: روحانی نباید برجامش را به گردن رهبری بیاندازد. [۳]

باید تأکید کرد که در این قضیه حتی نیازی به ایثارگری از سوی رئیس‌جمهور و سایر اعضای ستاد برجام هم نیست و آنها فقط بایستی نقش و مسئولیت خود را در این زمینه بیان کنند.

رفتاری که با یک نگاه ساده در سخنان و گفته‌ها و رفتارهای این افراد در راه تحقق برجام قابل انتظار است.

***

مرسی که هستی خانم موگرینی!

«حسین مرعشی»، از عوامل ستادی برجام و فعال اصلاح‌طلب، طی یادداشتی در سرمقاله امروز(چهارشنبه) شرق، با اشاره به خروج آمریکا از برجام نوشته است:

امروز، روز تنهایی ترامپ است. اولین دستاورد نقض عهد رئیس‌جمهوری تازه‌کار ایالات متحده، افول جایگاه این کشور در عرصه بین‌المللی است!

او همچنین تأکید می‌کند: هیچ‌یک از متحدان اروپایی با این شیوه او همراه نشدند. خانم موگرینی نیز بر حفظ برجام و مسئولیت اتحادیه اروپا برای حفاظت از این توافق بین‌المللی تأکید کرد و با ادبیاتی خاص، از ماندن در کنار ملت ایران سخن گفت.[۴]

*آنچه که مردم در صبح روز پاره شدن برجام از سوی آمریکا، انتظار دارند از اعضای ستاد برجام بشنوند، «عذرخواهی» و عبرت گرفتن از تجربه تلخ برجام است نه پافشاری دوباره بر اشتباهات قبلی و انداختن طوق کدخدایی از گردن آمریکا به گردن اروپا!

جدای از اینکه محافل تحلیلی کشور از چند سال قبل هشدار دادند که آمریکا همانطور که پس از حمله اتمی به ژاپن، تجاوز به افغانستان و حمله بی‌دلیل به عراق تنها نماند؛ پس از خروج از برجام هم منزوی نمی‌شود؛ اما ذکر این نکته گفتنیست که هیچکس نمی‌داند چرا اصلاح‌طلبان و کسانی از دولت، قصد دارند نوکری و همپیمانی خونی اروپا با آمریکا را کتمان کنند و یا آنرا نادیده بگیرند!؟

آیا این مسئله جز یک تضرّع بی‌خود و یک کرنش ذلیلانه چند مرتبه در مقابل کسانی است که بدون اجازه آمریکا آب هم نمی‌خورند؟

از طرفی مگر مسئله آقای روحانی از ابتدا آمریکا، کدخدایی آمریکا و تحریم‌های آمریکا نبود!؟ چه شده که اکنون پای موجود کم‌اهمیتی به نام اروپا به میان می‌آید که از روز اول هم هیچ نقشی جز روغنکاری ریل‌های حرکت آمریکا علیه ایران نداشت!؟

اگرچه مسجّل است که تصمیم ستاد برجام و اصلاح‌طلبان برای ماندن در برجام بدون آمریکا یک تصمیم غلط و معارض با سیاست‌های نظام جمهوری اسلامی ایران است که یقینا مانا نخواهد بود اما از بیان این نکته هم نباید گذشت که حرف‌های مرعشی و التجاء او به زنی به نام فدریکا موگرینی در قضیه برجام، نمکی بود که در صبح روز پاره شدن برجام بر زخم این «توافق بد» ریخته شد و این قضیه یقینا در خاطر تاریخ و مردم ایران مضبوط خواهد ماند.

***

۱_ http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=32695

۲_ https://www.isna.ir/news/97021809951/

۳_ mshrgh.ir/687662

۴_http://sharghdaily.ir/fa/main/print/187112