سازمان تامین اجتماعی مشمول دو نوع بیمه در نظر گرفته که افراد از طریق آن خدمات بیمه ای دریافت می کنند. یک بیمه اجباری که توسط کارفرمایان برای کارکنان و کارگران پرداخت می شود و دوم بیمه اختیاری که پرداخت حق بیمه آن برعهده خود فرد است.
بررسی وضعیت بیمه های تامین اجتماعی طی سال های اخیر نشان داده برخی از دریافت خدمات بیمه ای محروم اند که این امر یا ناشی از بی اطلاعی و کم کاری آنها و یا به دلایل دیگری چون عدم تمایل شخص مورد نظر به خدمات بیمه است. برخی هم به دلیل بالا بودن نرخ حق بیمه ای که در بیمه اختیاری باید به سازمان تامین اجتماعی پرداخت کنند، از بیمه رویگردانند. به نظر می رسد با توجه به آمارهای موجود عمده افرادی که بیمه نیستند جزو همین دسته افراد باشند.
بیمه نشدن ۷ میلیون جمعیت شاغل غیر مزدبگیر
چند روز پیش مدیر مدیرکل دفتر بیمه های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از وجود ۷ میلیون جمعیت شاغل غیر مزدبگیرخبر داد. منظور از جمعیت شاغل غیر مزدبگیر همانطور که از صحبت های وی توضیح داده شد، افرادی مانند کشاورزان ، رانندگان تاکسی ، کارگران ساختمانی ، قالیبافان ، باربران و… است که در مکان مشخصی مانند ادارات و کارخانه ها فعالیت نداشته و بابت فعالیت خود به صورت ماهیانه حقوقی دریافت نمی کنند. البته جمعیت ۷ ملیونی فاقد پوشش بیمه ای تقریبا مربوط به مشاغل آزاد است و اگر بخواهیم جمعیت آنهایی که هیچ درآمد و شغل مشخصی ندارند را به آن اضافه کنیم این جمعیت طبق آخرین آمارهای موجود به بیش از ۱۳ میلیون نفر خواهد رسید. با این حال در حال حاضر بیش از ۴۰ میلیون نفر از جمعیت کشور بیمه شده اند و موضوع بیمه نسبت به قبل پررنگ تر شده است.
کافی است اندک نگاهی به مراجعین سازمان تامین اجتماعی به خصوص مراجعین سالمند آن بیندازیم. برخی از این افراد کسانی هستند که نتوانسته اند در راستای فعالیت های شغلی خود حق بیمه پرداخت کنند، اکنون یا باید یا مابقی سال هایی که بیمه نپرداخته اند، پرداخت کنند و بابت آن از یک سوم حقوق بهره مند شوند و یا اگر سال های آنها به حد نساب نرسید، بر مزایای بیمه چشم پوشیده و منتظر شغلی تازه باشند. مسئله ای که اگر با وجود افزایش جمعیت سالمند کشور، مورد اعتنایی قرار گیرد، چالش های جدی ایجاد خواهد کرد. اگر چه اکثر جمیعت کشور بیمه شده اند، اما موضوع و اهمیت بیمه ایجاب می کند نسبت به حداقل ها هم حساسیت جدی نشان دهیم.
چرا برخی از افراد راغب به پرداخت حق بیمه نیستند؟ چه مشکلاتی باعث شده آنها علی رغم آگاهی از مزایای بیمه بر آن چشم بپوشند؟ دلایل روگردانی مردم از بیمه های اختیاری چیست؟
ترس از پرداخت حق بیمه
برخی از کسانی که در یک کار مشغول به فعالیت هستند بر این باورند میزان حق بیمه ای که باید ماهیانه به سازمان تامین اجتماعی پرداخت کنند، نسبت به درامدی که در ماه به دست می آورند زیاد است. به همین دلیل بسیاری از انها پس انداز و یا روش های دیگری برای جبران مزایای بیمه در آینده در نظر می گیرند. با این وجود اکثر این افراد نیز کسانی هستند که از مزیت واقعی بیمه بی خبرند و یا به قول کارشناسان نمی خواند منتظر وعده و وعید بیمه هایی باشند که در سنین بازنشستگی به آنها تعلق خواهد کرد. به قول برخی از همین افراد، حل چالش های حال ضروری تر از مسائل آینده است. با این حال سیر اداری بیمه ی اختیاری و یا بیمه ی مشاغل آزاد ، تفاوت های آن با بیمه ی اجباری و… نیز مزید بر علت شده است.
در بیمه های اختیاری بیمه بیکاری پرداخت نمی شود، فرد بیمه شده بایستی بابت دریافت هر گونه خدمات مانند خدمات درمانی، از کار افتادگی و غیره مبلغی به سازمان تامین اجتماعی پرداخت کند در حالی که در بیمه ی اجباری فرد با پرداخت ۳۰ درصد حقوق خود می تواند از کل این مزایا و خدمات بهره مند شود. درصد حق بیمه ی اختیاری مجموعاً ۲۹ درصد است که پرداخت ۳ درصد از آن به عهده دولت و ۲۶ درصد به عهده بیمه‌شده است.
خدمات نابرابر بیمه اختیاری با بیمه اجباری
از طرفی دیگر بیمه های اختیاری از ارائه خدمات به افراد زمان بیماری، بارداری، حوادث کار و … خدماتی ارائه نمی دهند. بنابراین همه چیز دست به دست هم داده تا پرداخت مزایا در بیمه ی اجباری نسبت به بیمه اختیاری کاملا نابرابر به نظر برسد و همین موضوع انگیزه مشاغل شاغل برای پرداخت حق بیمه را کم کند.
احمد لطفی نژاد مشاور وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی در این رابطه توضیح می دهد: به نظر نمی رسد آمار ارائه شده از جمعیت۷ میلیونی فاقد پوشش بیمه، چندان موثق باشد با این حال دلایل زیادی موجب رویگردانی از بیمه است که مهم ترین آن کوتاهی خود افراد است. آنجا که بحث بیمه های اجباری است، کارفرمایان به حکم قانون موظف اند فرد را بیمه کنند، در غیر این صورت فرد مورد نظر حق شکایت و مطالبه حقوق خود از دیوان عدالت اداری را دارد.
بی توجهی افراد به مسائل دوران سالمندی
از سوی دیگری آمارهای ارائه شده مبنی بر تعداد بیمه شدگان نشان از این واقعیت دارد که مسئله بیمه ها نسبت به قبل بهتر شده و افراد بسیاری اکنون تحت پوشش بیمه هستند. از طرفی عدم توجه افراد به مسائلی مانند از کارافتادگی، حوادث کار، دوران بازنشستگی و مشکلات آن باعث شده برخی از اهمیت بیمه ها غافل باشند. در صورتی که حق بیمه نسبت به عوارضی که در سنین سالمندی باید بابت بیمه نشدن پرداخت کنند، بسیار سنگین تر است.
منبع: فرارو
