بعد از لغو تحریم ها یکی از مواردی که دولت و طرفداران توافق برجام بر روی آن مانور می دادند گشایش در امور تبادلات مالی میان بانک های ایران و بانک های غربی بود تا جایی که برخی از رسانه های وابسته به دولت مدعی می شدند که با اجرایی شدن برجام تمام تحریم‌های مالی از جانب اتحادیه اروپا لغو و دسترسی به منابع ارزی ایران در تمام کشورها و امکان نقل و انتقال آنها میسر می شود.
هاشمی رفسنجانی روز گذشته در گفت و گو با روزنامه آرمان مدعی شده است که بعد از رفع تحریم های بانکی با ۶۰۰ الی ۷۰۰ بانک در حال کار کردن هستیم. وی می گوید: «ما برای دانشگاه آزاد که در آکسفورد داریم، نمی‌توانستیم پول بفرستیم و از طریق صراف‌ها می‌فرستادیم که یک بار هم صراف‌ها پول را خوردند. الان همه این راه‌ها باز شده است.»
اگرچه تفاوت فاحشی میان۶۰۰ تا ۷۰۰ بانک وجود دارد و هاشمی رقم دقیقی را اعلام نکرده است اما طی ماه های گذشته روحانی در گفتگوی تلویزیونی خود مدعی شده بود که بیش از حدود ۴۰۰ بانک خارجی با ما در ارتباط هستند. وی در این راستا گفت که این آمار روز به روز افزایش پیدا می کند به طوری که ما پول نفتمان را می توانیم به شعبات خودمان که در خارج داریم، شعبات بانک های مختلف که در خارج داریم که در زمان تحریم فعال نبودند، می توانیم از آنان استفاده کنیم.
روحانی در سال گذشته به کرات به گشایش بانکی میان ایران و سایر بانک های دنیا اشاره کرده بود و جملاتی نظیر «مانع اصلی برداشته شده و روابط بانکی ما با دنیا برقرار شده و روز به روزگسترده‌تر می شود»، «امروز روابط بانکی بین ایران و بانک های جهانی یکی بعد از دیگری گشوده می شود»، «مسیر ارتباطات بانکی در پسابرجام هموار شده است»، «با بانک های بزرگ دنیا ارتباط برقرارشده است» و … به کرات از زبان رئیس دولت اعتدال شنیده شد.
این اظهارات در حالی بود که خبرگزاری رویترز در خبری اعلام کرده بود بعد از برجام گشایش روابط بانکی ایران با سایر کشور ها بسیار اندک و در حد ۲۰۰ بانک کوچک خارجی بوده است.
چندی بعد از این اظهارات رویترز، شریعتمداری، معاون اجرایی روحانی اعلام کرد که با ۴۵۰ بانک خارجی روابط کارگزاری برقرار شده است.
این اظهارات ضد و نقیض به شکل دیگری هم مطرح شد تا جایی که عباس عراقچی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چه تعداد بانک خارجی در حال کار کردن با ایران هستند گفته بود که حدود ۲۲۰ بانک کوچک و متوسط با ایران کار می کنند!
طیب نیا هم که مورد عتاب قرار گرفته و بارها از او خواسته بودند مشکلات اقتصادی را در پسابرجام حل کند، در حاشیه جلسه هیأت دولت گفت: ما با بانک‌های کوچک و متوسط هیچ مشکلی نداریم و انواع تعاملات ما با آنها در حال انجام است اما با بانک‌های بزرگ دچار مشکل هستیم.
مشکلات بانکی کشور در شرای پسابرجام تا جایی شدت گرفت که هنگامی که سفیر کره جنوبی به تهران آمد از این مشکلات گلایه کرده و گفت: هنوز بعد از شش ماه از برجام نمی توانیم از کانال های قانونی این کار را انجام دهیم. ما پول سفارتمان را قاچاقی وارد ایران میکنیم!
کارشکنی ها در رفع تحریم های بانکی تا جایی شدت گرفت که علی اکبر صالحی که یکی از حامیان اصلی توافق برجام بود هم زبان انتقاد خود را باز کرده و گفت: بانک های بزرگ اروپایی با فشار آمریکا فعلاً با ما کار نمی کنند؛ هرچند این گلایه صالحی از سوی روحانی بی پاسخ نماند.
ولی الله سیف رئیس بانک مرکزی هم برای رایزنی درباره گشایش در مبادلات بانکی ایران و کشورهای دیگر در شرایط پسابرجام چندین مذاکره با مقامات اروپایی و آمریکایی داشت که در یکی از این موارد اعلام کرد دستاورد برجام تقریباً هیچ بوده است.
سیف از همان ابتدا اعلام کرد که هنوز تا گشایش کامل بانکی فاصله بسیار است و باید تلاش ها برای برداشتن این فاصله بیشتر شود.
شاید بتوان گفت سیف به عنوان رئیس بانک مرکزی باید بیشترین و دقیق ترین آمار از گشایش های بانکی در شراط پسابرجام را داشته باشد اما او طی هفته های گذشته اعلام کرد که گشایش ارتباطات بانکی “سرعت قابل قبولی” ندارد!
«استوارت لوی» رئیس پیشین بخش تروریسم و اطلاعات مالی وزارت خزانه‌داری آمریکا چندی پیش اعلام کرده بود که علیرغم تلاش کاخ سفید برای سوق دادن بانک های خارجی برای همکاری با ایران، آنها نمی خواهند با این کشور مبادله کنند.
خبرگزاری فرانس پرس هم در گزارشی نوشت: «فقط بانک های کوچک با ایران کار می کنند. بانک ها تنها قادرند معاملات تا ۵۰ میلیون دلاری را برای ایران انجام دهند».
شاید بتوان دلیل گلایه سیف از روند کند گشایش ارتباطات بانکی را همین موضوع دانست که انگیزه گشایش در طرف غربی دیده نمی شود و توافق برجام به شکلی نبوده است که آنها را مجبور به ارتباطات بانکی کند. این عدم تمایل در سخنان ظریف هم خودنمایی کرد تا به عنوان اولین فرد در تیم مذاکره کننده اعلام کند که اکنون که هشت ماه از توافق هسته ای می گذرد، هیچ یک از بانک های بزرگ اروپا حاضر به کار کردن با ایران نیستند.
کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی آخرین اظهارات ناامیدانه از گشایش های بانکی را داشت و اعلام کرد که بانک های بزرگ برای کار با ایران مردد هستند و بانک های کوچک و متوسط دارند با ما کار می کنند.
اعداد و ارقام ضد و نقیض از رابطه بانک های ایرانی با بانک های خارجی و تلاش برای بزرگ نشان دادن دستاوردهای توافق هسته ای حاکی از آن است که دولت نیز به بدعهدی های غرب به ویژه آمریکا در دوران پسابرجام پی برده است اما شجاعت و قدرت بیان کارشکنی های آمریکا را ندارد.
در جایی که اوباما به عنوان یک رئیس جمهور حزب دموکرات آمریکا نخواست گشایشی در روابط بانکی و رفع تحریم ها در شرایط پسابرجام ایجاد کند، ترامپ که از ابتدا مخالف توافق هسته ای با ایران بود و از حزب رقیب اوباما می باشد شرایط را برای اجرای برجام سخت تر خواهد کرد؛ هرچند خواسته آمریکا از دموکرات گرفته تا جمهوری خواه، کارشکنی در امور مربوط به ایران است.
انتهای پیام/دانا
