آشنائی با “هدهد” گونه ای از حیات وحش خرم دره+عکس وفیلم

به گزارش نبض سحر، استان زنجان به دلیل تنوع زیاد آب و هوایی و وجود اکوسیستم های ویژه در منطقه و ارتباطات بیولوژیکی آن با استان های هم جوار ازغنای حیات وحش خوبی برخوردار است. در این استان انواع پستانداران، پرندگان، خزندگان، آبزیان، دوزیستان، حشرات و بندپایان یافت می شوند. البته در گذشته ای نه چندان دور، تنوع گونه ها و وضعیت جمعیت جانوری این منطقه تا اندازه ای بوده که یکی از مناطق مهم ایران در زمینه حیات وحش به شمار می آمده است. در ۳۰ سال گذشته روند تخریب ها و دگرگونی های انجام شده در قلمروهای زیستگاهی به تدریج کاهش جمعیت وحوش را به دنبال داشته است به خصوص در۱۰ سال اخیر سیر قهقرایی شدیدی در میزان جمعیت جانوران منطقه مشاهده می شود.

از پرندگان استان زنجان که در اکثر شهر های این استان یافت می شود” پرنده هدهد  است .

هُدهُد ، شانه‌بسَر، پوپک و مرغ سلیمان (نام علمی: Upupa epops) از اسامی این پرنده هستند. این جانور زیبا پرنده‌ای از راستهٔ سبزقباسانان است. این گونه تنها بازمانده از خانوادهٔ زیستی خود هدهدیان (Upupidae) است. هدهد غول‌پیکر گونهٔ بومی جزیرهٔ سنت هلن منقرض شده‌است. برخی نیز هدهد ماداگاسکار زیرگونهٔ بومی ماداگاسکار هدهد را گونه‌ای مستقل می‌دانند.

اندازه هدهد ۲۵ تا ۲۹ سانتی متر است ، طول بالهایش به ۴۴ تا ۴۸ سانتی متر می رسد. این پرنده سیاه و سفید و صورتی در واقع یکی از بی اشتباه ترین پرنده ها است مخصوصا پرواز نا منظم این پرنده بی نظیر است. می توان به آن عنوان یک پروانه غول پیکر را اعطا کرد.
کاکل شانه مانند این پرنده بیشتر اوقات بسته است.
هدهد روی زمین مانند سار حرکت می کند.

این پرنده سر و بدن قهوه ای مایل به صورتی کم رنگ ، دم و بالها با راه راه عرضی پهن سیاه و سفید ، کاکل بلند با پرهای بلند نوک سیاه و منقار دراز و خمیده  دارد.
هدهد ماده در انتهای بدنش غدد چربی بد بویی داراست که سبب می‌شود وقتی در لانه حضور دارد بوی بدی از لانه خارج شود و اکثر مردم بر این تصورند که بوی بد به علت مدفوع این حیوان است.
هدهد پرنده‌ای است که بیشتر روی زمین و در فضای باز تغذیه می کند ، پروازش کند و موجی‌ست ، توام با باز و بسته کردن آهسته بالهاست .!
هدهدهای غول پیکر منقرض شده (یو. آنتایوس) در جزیره سنت هلن در جنوب غربی آفریقا می زیسته است.

هدهد در فرهنگ و باور مردم

در افسانه های یونان ترِاوس (پسر آرس همسر پرونس ) ترِاوس به خواهر همسر خود فیلوملا  علاقمند می شود، و پس از اینکه با او رابطه برقرار نمود زبان او را قطع می کند تا حرفی نزند ، و به همسرش پرونس می گوید که خواهرش مرده است، فیلوملا مخفیانه بر روی پرده ای به خواهر  خود نامه می نویسد  و گناه و جرم ترِاوس را فاش می کند،  در مقابل پرونس ایتیس فرزندی که از ترِاوس داشته را می کشد و گوشتش را به عنوان غذا به همسر خود ترِاوس می دهد و وقتی ترِاوس متوجه می شود سعی می کند هر دو خواهر را بکشد اما هر سه توسط خدای خدایان به پرنده تبدیل می شوند  ترِاوس هدهد می شود، پرونس  بلبل (مرغ هزار دستان)  می شود که هر روز صبح برای غم از دست دادن پسرش آواز می خواند فیلوملا  پرستو می شود و از آنجایی که زبان نداشته است نمی توانسته آواز بخواند و صدای لرزان پرستو به خاطر این می باشد.

داستان هدهد قاصد پیغمبر سلیمان در قرآن مشهور است. نامه پیغمبر سلیمان برده به مملکت سبأ برای ” ملکه بلقیس “.
ملکه بلقیس به اعیان دربار خود گفت یک نامه گرامی به پیش من انداخته شده است واین نامه از طرف سلیمان است. بلقیس خط را خوانده مشاورین واهل دربار خودرا جمع کرده گفت که “این خط بیک طریق عجیب وغریب از طرف یک پادشاه بسیار ارجمند (سلیمان) به من رسیده است. این نامه بنام “خدای بخشنده مهربان” آغاز شده است. گمان نمی‌رود که چنین نامه مختصر وجامع وباعظمت را در دنیا کسی نوشته باشد مطلب این بود که در مقابل من نبردآزمائی سودی ندارد، خیر شما در این است که اسلام را قبول کنید. این داستان مشهور است در قرآن کریم.

در منطق الطیر، نوشته عطار نیشابوری، هدهد به عنوان مرغی خردمند، راهبر دیگر مرغان به سوی سیمرغ می‌شود.

در شعر کلاسیک چینی هدهد به عنوان نماد پیام آور آسمانی شناخته می شود، که خبر بهار را می آورد. در چین به خاطر زیبایی منحصر به فرد این پرنده آن را پرنده فرخنده ای می دانند.

در گویش فرانسه کلمه “dupe” برای هدهد نیز استفاده می شود به معنی انسان کودن و احمق چون این پرنده از نظر ظاهر احمق بنظر می رسد.

هدهد و خون آن در قرون وسطی باختری جزء ابزار جادو بوده است و برای پیشگویی استفاده می شده است.

در کتاب “پرنده سیاه کوچک” بیل اُدیه  به شوخی گفته شده که هدهدها فقط در چمنزارهای حاکمان دیده می شود.

زیستگاه هُدهُد( شانه به سر ، پوپک ، هدهد )

در زمینه های باز و پر درخت ، باغهای میوه و پارک ها دیده می شود .
زمستان ها را در فضاهای بازتر و بوته زار می گذراند . در سوراخ درختان کهن و گاهی در خرابه ها آشیانه می سازد ..
آشیانه این پرنده در داخل سوراخی در دیوار و یا درختان است. همانند خانواده ماهیخوارها این پرنده برای محافظت آشیانه خود از دشمنان از طریق مدفوع بدبوی خود آن را می پوشاند.
آشیانه هدهد امکان بیرون پراندن مواد مدفوعی را به مهاجم دارد.

در ادامه تصاویر اختصاصی و فیلم گرفته شده از این پرنده در شهرستان خرمدره  توسط سایت نبض سحر را تماشا کنید: