مشرف الدین مصلح بن عبدالله شیرازی متخلص به سعدی، استاد بی‌بدیل سخن فارسی در نظم ونثر است که تخلص خود را از نام اتابک مظفرالدین سعد پسر ابوبکر بن سعد بن زنگی گرفته است.
وی بین سال‌های ۶۰۰ تا ۶۱۵ هجری قمری در شیراز زاده شد و در جوانی به مدرسه نظامیه بغداد رفت و به تحصیل ادب، تفسیر، فقه، کلام و حکمت پرداخت. سپس به شام، مراکش، حبشه و حجاز سفر کرد و پس از بازگشت به شیراز بهترین شاهکارهای ادبیات فارسی را خلق کرد. وی بین سال‌های ۶۹۰ تا ۶۹۴ هجری در شیراز درگذشت و در همانجا به خاک سپرده شد.
سخن سعدی را سهل و ممتنع می‌دانند و تا امروز هیچ کس نتوانسته شبیه به کلام این شاعر گرانمایه سخنی بیاورد و تقلیدهایی که از وی شده هرگز به قدر و منزلت سخنانش نمی‌رسد.
جان مایه کلام سعدی به گونه‌ای است که هر کس به قدر وسع و دانش می‌تواند از آن بهره‌مند شود و در واقع می‌توان سعدی را به دریایی تشبیه کرد که همگان را سیراب می‌کند. شهرت کلامش نه تنها در زمان ما بلکه در زمان حیاتش تا حدود چین رفته بود و هیچ کس از شاعران فارسی زبان را این قدر و منزلت نبوده است.
محمدحسین کرمی، عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز، در گفت‌وگو با تسنیم و درباره جاودانگی و جهان‌شمولی آثار و اندیشه‌های سعدی چنین می‌گوید: سعدی از آغاز و زمان خودش جهانی بوده است و از میان شاعران و دانشوران ایرانی هیچ کس به اندازه سعدی در زمان خودش شهرت نداشته است.
وی افزود: سعدی در روزگار خودش در دورترین نقاط تمدنی از جیحون و ماورالنهر تا ترکیه و آسیای صغیر و حتی تا حدود چین شناخته شده بوده و شاعران این سرزمین‌ها با سعدی مکاتبه داشته‌اند و اشعارش را می‌خواندند.
محور اشعار و اندیشه‌های سعدی، انسان است
کرمی درباره علت ماندگاری اشعار سعدی خاطرنشان کرد: تمام توجه سعدی به انسان است و در اشعارش به انسان با همه خوبی‌ها و بدی‌هایش پرداخته است و همین توجه وی به انسان یکی از عوامل ماندگاری وی است.
عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز تصریح کرد: سعدی در تمامی مسائل تربیتی، سیاسی، اجتماعی، دینی و از مهم‌تر از همه در عشق و عاشقی سخن‌پردازی کرده است و در تمام این محورها انسان را مدنظر داشته است.
وی بیان کرد: سعدی در حوزه مسائل تربیتی مطالبی را بیان کرده که مورد توجه همه زمان‌ها و همه اقشار است و هیچ‌گاه کهنه نمی‌شود و زبانی که برای بیان آن به کار گرفته زبانی گیرا و شیرین است.
عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز افزود: سعدی با بیان‌های مختلف به انسان یادآوری می‌کند که غرور و حرص را کنار بگذارد، مطلبی که تمامی ادیان و مکاتب بشری آن را تائید می‌کنند.
وی با اشاره به بعد دینی آثار سعدی بیان کرد: یکی از القاب سعدی شیخ است که یک مقام دینی محسوب می‌شود و سعدی در تمام اشعار مفاهیم دین را بیان می‌کند و در واقع می‌توان گفت کلام سعدی معرف دین اسلام است.
کرمی با اشاره به این بیت سعدی ” ترسم نرسی به کعبه‌ای اعرابی / کاین ره که تو می‌روی به ترکستان است”، اظهار داشت: سعدی در این بیت ماهرانه نشان داده که اگر انسان در مسیر درست گام برندارد به مقصود نمی‌رسد.
عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز بیان کرد: سعدی در مسائل سیاسی بسیار بی‌پروا سخن می‌گوید و در قصیده‌ای که برای انکیانو، یکی از پادشاهان مغول، فرستاده وی را به عدل و داد دعوت می‌کند و این امر علاوه بر حس مسئولیت‌پذیری سعدی نشان از مقبولیت وی در جامعه دارد.
قهرمانان سعدی همه آحاد جامعه هستند
کرمی با اشاره به محور اجتماعی کلام سعدی خاطرنشان کرد: سعدی به دلیل تجارب و سفرهایی که داشته نکات بسیاری را برای زندگی در اجتماع مطرح می‌کند و از آنجا که قهرمانان سعدی همه آحاد جامعه هستند، کلامش مورد توجه همگان قرار می‌گیرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز با بیان اینکه سعدی و دیگر بزرگان ادبیات به دنبال فراگیر کردن عشق در جامعه هستند، بیان کرد: اگرعشق در جامعه فراگیر شود به دنبالش صلح و دوستی می‌آید و کسی که در معنای واقعی عاشق باشد حاضر به ظلم و ستم به هیچ یک از مخلوقات خدا نیست.
وی با بیان اینکه سعدی بی‌شک خداونگار غزلیات عاشقانه است، گفت: بدون تردید زیباترین غزلیات عاشقانه فارسی متعلق به سعدی است و یکی از دلایل ماندگاری سخن سعدی عشق‌ورزی وی به انسان‌ها است.
کرمی افزود: نصایح سعدی بی‌پروا و در عین حال تاثیرگذار است و این تاثیرگذاری به لحن و ایجازش کلام سعدی بازمی‌گردد.
عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز خاطرنشان کرد: سعدی تیزبین، وقاد و نکته‌سنج است و کلامش تجربه زندگی بشری است و این دلیل جهان‌شمولی و ماندگاری آثارش است.
تسنیم
