تغییر روش‌های سنتی و استفاده از روش‌های تدریس فعال همواره به عنوان یکی از ملاک‌های پیشرفت در نظام آموزشی کشور شناخته می‌شود. اینبار یکی از معلمان جنوب پایتخت با تغییر روش‌های تدریس توانسته از ترک تحصیل دانش‌آموزانش جلوگیری کند.
نوآوری در روش تدریس و آموزش در کلاس درس همواره به عنوان یکی از امتیازات معلمان شناخته می‌شود همچنین مسئولان آموزش‌وپرورش نیز بارها بر تغییر روش‌های تدریس و استفاده از شیوه‌های نوآورانه تاکید داشته‌اند.
روش سنتی تدریس که صرفا معلم در آن نقش کلیدی ایفا کرده و به متکلم در کلاس درس تبدیل می‌شود و دانش‌آموزان صرفا به عنوان شنونده نقش ایفا می‌کنند، روشی منسوخ در شیوه تعلیم و تربیت کنونی است.
یکی از روش‌های بهبود منابع انسانی در وزارت آموزش و پرورش تحول در روش‌های تدریس است. در روش تدریس فعال دیگر معلم متکلم وحده نیست بلکه دانش‌آموز نیز در فرآیند تدریس نقش ایفا می‌کند و معلم عمدتا نقش مربی و هدایت‌گر را بر عهده دارد.
بنیاد علمی و فرهنگی یونسکو نیز در اواخر سال ۲۰۱۴ جایزه‌ای بین المللی تحت عنوان نوآوری‌های آموزشی را طراحی کرد که تعدادی از معلمان ایرانی نیز طرح خود را ارائه کردند.
میثم حاجی پور دبیر یکی از هنرستان‌های جنوب تهران نیز طرح خود تحت عنوان روش یادگیری ترکیبی را ارائه کرد که این طرح از سوی کمیسیون ملی یونسکو ایران به عنوان طرح‌های خوب و قابل تقدیر شناخته شد و به مرحله نهایی ارسال شد.
این معلم درخصوص روش تدریس جدید خود عنوان کرد: مناطق کمتر توسعه یافته همیشه با مشکلات به مراتب بیشتری نسبت با دیگر نقاط مواجه است. در ابتدا شیوه‌های مختلف تدریس را پیش گرفتم اما به لحاظ وجود دیرآموزی، کندآموزی، پرت بودن حواس، شاغل بودن، مشکلات مالی، عدم تمایل به درس خواندن و غیره شرایط هر روز بدتر می‌شد. بیشتر دانش آموزان مشکلات خانوادگی داشتند و یا اینکه کارگر شرکت‌های تولیدی اطراف تهران بودند.
وی افزود: بنده با استفاده از امکاناتی که در مدرسه داشتم از یک روش ترکیبی تدریس استفاده کردم. استفاده از مجموعه این روش‌ها شرایط را بهبود بخشید. مجموعه این روش‌های آموزشی شامل «ورق زدن کتاب» به عنوان نخستین شیوه یادگیری، برقراری «ارتباط صمیمانه با دانش آموزان»، «تغییر دادن محل آموزش»، «استفاده از گل، گیاه و گلدان‌های فراوان در کلاس درس»، «تغییر چیدمان میز و نیمکت کلاس»، «تدریس عملی و سنتی دروسی مانند حسابداری»، «استفاده از دانش آموزان در اداره کلاس درس و مدرسه»، «درختکاری» در مدرسه و «انتخاب شهردار» برای اداره کلاس استفاده کردم.
حاجی پور بیان کرد: تمامی این شیوه‌ها را در طول یکسال تحصیلی در منطقه‌ای محروم و بدون امکانات انجام دادم و در پایان سال با مقایسه نمرات پایانی دانش آموزان نسبت به سال گذشته، بیش از ۹۸ درصد آنها در یادگیری موفق شدند.استفاده از روش‌های ترکیبی برای یادگیری در مناطق محروم، کمتر توسعه یافته، نیازمند توجه، دارای مشکلات اجتماعی و فرهنگی به مراتب از دیگر روش های تدریسی صرف نتیجه بخش تر است.
این معلم درخصوص اهدافش از تغییر روش تدریس از شیوه سنتی به شیوه‌ای فعال و با مشارکت دانش‌آموزان عنوان کرد: وضعیت نامناسب تحصیلی، وضعیت نا مناسب فرهنگی، وضعیت نامناسب مالی و وضعیت نامناسب محیطی، منطقه ای و مطالعاتی که در حوزه مناطق محروم انجام داده بودم باعث شد تا این کار را انجام دهم. یکی از دلایل اصلی انجام این کار هم جلوگیری از ترک تحصیل دانش آموزان در مقطع متوسطه بود.
وی ادامه داد: استفاده از روش های ترکیبی آموزشی باعث ترغیب دانش آموزان مناطق محروم و از همه مهمتر باعث عدم ترک تحصیل دانش آموزان در مقطع متوسطه می شود. انجام روش ترکیبی آموزش باعث می شود تا هر ساله هزاران دانش آموز از ترک تحصیل خودداری کنند.در طول یکسال تحصیلی روش های مختلفی را برای ارتباط با دانش آموزان و افزایش سطح آگاهی و افزایش سطح یادگیری به کار بردم.درس حسابداری و کامپیوتر نیاز به حساب کردن و کار کردن با اعداد و همچنین ذهن خلاقی داشت.
حاجی پور افزود:از ۳۲ دانش آموز فقط ۴ نفر در خانه کامپیوتر داشتند.درس کامپیوتر هم نیاز به علاقه و پشتکار داشت. البته از بین ۳۲ دانش آموز فقط ۴ یا ۵ نفر در منزل کامپیوتر داشتند و مابقی حتی بلد نبودند کامپیوتر را روشن و خاموش کنند. کلاس درسم بیش از ۳۰ دانش آموز پسر داشت. شیوه های مختلف و روال عادی آموزش در کلاس را پیش گرفتم اما شرایط هر روز بدتر از روز قبل می شد. در همان ابتدا ۳ یا ۴ دانش آموز در حال ترک تحصیل بودند یا دیگر نمی خواستند به مدرسه بیایند. از مابقی دانش آموزان هم بیش از ۱۵ نفر آنها کار می کردند و اغلب کارگر شرکت های تولیدی اطراف تهران بودند و وقت درس خواندن به هیچ وجه نداشتند.
*ورق زدن کتاب نخستین شیوه یادگیری
وی گفت:به آنهایی که مجبور بودند کار کنند توصیه کردم در هنگام کار کردن کتابهایشان را با خود ببرند و در طول مسیر رفت و آمد و در زمان های استراحت کاری فقط به صفحه های کتاب نگاه کنند و کتاب را ورق بزنند.هربار که دانش آموزان از درس خواندن خسته بودند به آنها می گفتم فقط کتاب را باز کنید و به آرامی ورق بزنید و عکس‌ها و نوشته‌های آن را نگاه کنید. این کار باعث می شد که خودبه خود آموزش و درس‌های من در کلاس را به خاطربیاورند.
*برقراری ارتباط دوستانه و نزدیک با دانش آموزان
این معلم ادامه داد: ارتباط دوستانه و صمیمانه با دانش آموزانم برقرار کردم. حتی وقتی حادثه‌ای برای یکی از دانش آموزانم رخ داد و در اثر آتش سوزی مدت ها بیمار بود، تمام دانش آموزان کلاس را جمع کردم و به خانه آن دانش آموز حادثه دیده رفتیم و ساعتها با او و خانواده او صحبت کردم. این کار باعث افزایش همدلی در بین دانش آموزان شد. از آن موقع تصمیم گرفتم کلاس درسم را که در و دیوار بی روحی داشت جان تازه ای بدهم.
*استفاده از گل و گیاه در روند آموزش/ورود انرژی مثبت به کلاس
حاجی پور تصریح کرد:در یک کلاس حدود ۲۰ متری که ۳۰ دانش آموز حضور داشت، ۶۰ گلدان با گل‌های طبیعی و مصنوعی آوردم. تمام کلاس را پر از گل و گلدان کردم. برای حضور ۶۰ گلدان در یک کلاس کوچک نیاز بود تا شیوه چیدمان نیمکت‌ها را هم تغییر بدهیم و به شکلی جدید نیمکت ها را دورتادور کلاس چیده و وسط و اطراف کلاس را با گلدان پر کردم. این کار باعث ورود انرژی بسیار مثبت به کلاس درسم شد.
*استفاده از دانش آموزان در اداره کلاس
وی ادامه داد: دو نفر را مامور نگهداری از گلدان‌ها کردم و ۲ نفر را هم مامور نگهداری از میز و نیمکت‌ها کردم. اداره کلاس را در مواقعی که در کلاس نبودم به ۲ نفر دیگر واگذار کردم و از ۴ نفر دیگر برای انجام کارهای مقطعی و پروژه‌ای در مدرسه استفاده می‌کردم. کم کم تمام دانش آموزان در کلاس درس مسئولیت داشتند و باید علاوه بر موضوعات درسی، کاری غیر از فرآیند درس هم انجام می دادند. داشتن مسئولیت غروری در آنها ایجاد کرده بود که هر روز با رغبت سر کلاس حاضر می شدند.
*تدریس عملی درس حسابداری/ایجاد بانک در کلاس
این معلم گفت:برای آموزش درس حسابداری ۲ نفر را به عنوان مأموران بانک و متصدی امور بانکی منصوب کردم. آموزش حسابداری را از روی کتاب بروی میز کلاس‌های درس بردم و با انجام نقش‌های جدید دانش آموزان کلاس و درس را مانند یک فیلم پیش بردیم. هر روز بچه‌ها به آموزش علاقه بیشتری نشان می‌دادند. سعی کردم از تمامی امکاناتی که در مدرسه داشتم استفاده کنم.چند نفر چند نفر آنها را با خودم به آزمایشگاه، سایت کامپیوتری، حیاط مدرسه و دیگر کلاس‌ها می بردم و در آنجا با هم کتاب می خواندیم و آموزش می‌دادم.تغیر فضاهای آموزش آنها را از یکنواختی درآورده بود. حالا این شیوه آموزش و ارتباط صمیمی یک حس جدید بین من و ۳۰ دانش آموز کلاسم به وجود آورده بود.
امتحان اول سال را با امتحان آخر سال مقایسه کردم. یادگیری دانش آموزان بیش از ۱۰۰ درصد افزایش یافته بود.
*انتخاب شهردار برای اداره مدرسه/درختکاری در مدرسه
وی بیان کرد: کم کم این شرایط را به تمام مدرسه تعمیم دادم. یک نفر را پس از برگزاری انتخابات در مدرسه به عنوان شهردار مدرسه و کلاس انتخاب کردیم. او رابط مدرسه با شهرداری هم بود. درخت کاری و گل کاری در مدرسه را آغاز کردیم. وجود گل و گیاه و گلدان در کلاس های درس باعث افزایش روحیه دانش آموزان شد. در روزهای اول سال که کلاس معمولی و بدون روح بود، بیشتر آنها با گرم شدن هوا خوابشان می آمد و خوابشان می گرفت. اما با وجود گل و گیاه و ورود گلدان ها به کلاس درس همانهایی که مسئول نگهداری از گلها بودند در ابتدای کلاس آنها را آب می دادند و فضای عطرآگینی در کلاس به وجود می آمد و دیگر نمی خوابیدند.
حاجی پور افزود:بنده یک روش ترکیبی از ارتباط صمیمانه با دانش آموز و تغییر محل آموزش و استفاده از گل و گیاه در کلاس درس را در منطقه ای محروم و بدون امکانات انجام دادم و بیش از ۹۸ درصد دانش آموزان در یادگیری موفق شدند.انتهای سال بود و وقتی به دانش آموزانم گفتم که در سال آینده دیگر در مدرسه شما نخواهم بود، تمامی آنها گفتند که اگر شما سال آینده در این مدرسه نباشید تمامی ما دانش آموزان ترک تحصیل می کنیم و دیگر به مدرسه نمی آییم. این صحبت دلگرمم کرد و تلاش کردم و در آن مدرسه و به خاطر آن دانش آموزان و پیشرفت آنها بمانم.
وی ادامه داد:با توجه به اینکه روش ترکیبی و نوآورانه بود سعی کردم از تمام داشته‌های مدرسه، کمک دانش آموزان و خودم در اجرای این فرایند آموزشی استفاده کنم. البته شهرداری منطقه در اجرای روش به جهت کمک به درختکاری و تهیه گل و گیاه کمک‌هایی انجام داد.این کار باعث شد تا از ترک تحصیل حداقل ۱۵ دانش آموز در یک کلاس ۳۰ نفره جلوگیری شود. همچنین علاقمندی تمام دانش آموزان برای یادگیری و امیدواری به آینده شرایطی را به وجود آورد که آنها می توانند آینده خوبی در پیش داشته باشند.
این معلم بیان کرد: من با استفاده از امکاناتی که در مدرسه داشتم از یک «روش ترکیبی تدریس» استفاده کردم. استفاده از مجموعه این روش ها شرایط را بهبود بخشید. مجموعه این روش‌های آموزشی شامل «ورق زدن کتاب» به عنوان نخستین شیوه یادگیری، برقراری «ارتباط صمیمانه با دانش آموزان»، «تغییر دادن محل آموزش»، «استفاده از گل، گیاه و گلدان های فراوان در کلاس درس»، «تغییر چیدمان میز و نیمکت کلاس»، «تدریس عملی و سنتی دروسی مانند حسابداری»، «استفاده از دانش آموزان در اداره کلاس درس و مدرسه»، «درختکاری» در مدرسه و «انتخاب شهردار» برای اداره کلاس استفاده کردم.این روش‌ها همچنین باعث عدم ترک تحصیل دانش آموزان در مناطق محروم شد.
انتهای پیام/تسنیم
