ورزش ایران در سالهای پس از انقلاب با دستاوردها و چالش‌های بسیاری روبرو بود اما در سایه مشکلاتی از جمله جنگ تحمیلی و تحریم‌های بین‌المللی، امروز در برخی از رشته‌ها حرف اول را دنیا می‌زند.
ورزش به عنوان دومین پدیده فراگیر در جامعه جهانی بعد از مذهب شناخته می‌شود که از یکسو در سلامت جامعه تاثیرگذار بوده و از سوی دیگر موفقیت‌ها و شکست‌های تیم‌های ورزشی و ورزشکاران در عرصه‌های قاره‌ای و جهانی، تاثیرات فراوانی را در سطح یک جامعه از خود برجای می‌گذارد تا جائیکه برخی از ورزش‌ها و ورزشکاران به الگوهای اجتماعی در سطح جوان جامعه مبدل می‌شوند.
ورزش ایران هم پس از انقلاب شکوهمند اسلامی وارد فاز جدیدی از فعالیت خود شد که در دهه اول انقلاب به خاطر جنگ تحمیلی نتوانست در عرصه‌های بین‌المللی حضوری موفق داشته باشد اما بعد از دوران سازندگی، امروز شرایط برای شکوفایی استعدادهای ایران در بخش‌های انفرادی و تیمی بوجود آمده و شاهد موفقیت‌های تیم‌ها و ورزشکاران ایران در رقابتهای مهم بین‌المللی هستیم.
ورزش که در قانونی اساسی ایران اینگونه به آن اشاره شده است: «دولت موظف است برای آموزش و پرورش و تربیت بدنی رایگان برای همه در تمام سطوح، همه امکانات خود را به کار برد»، هنوز نتوانسته به جایگاه واقعی‌اش را در کشور بدست آورد که این موضوع نیاز به توجه ویژ‌ه‌تر در بحث‌‌های تخصیص بودجه و مدیران کاربلد و با تجربه دارد.
همچنین بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران هم بارها در سخنان خود توجه به فعالیت‌های ورزشی را گوشزد کرده و جمله معروف “من خودم ورزشکار نیستم اما ورزشکارها را دوست دارم” بیانگر اهمیت ورزش برای ایشان است. مقام معظم رهبری هم جمله معروف “امر به ورزش، امر به معروف است” را برای این مقوله مهم اجتماعی به کار برده که میزبان اهمیت ورزش برای مردم کشور را بیان می‌کند.
قطعا ورزش ایران در این سال‌ها با دستاوردها و چالش‌های بسیاری در دو بخش همگانی و قهرمانی روبرو بوده است اما در سایه مشکلاتی از جمله جنگ تحمیلی و تحریم‌های غیر منطقی بین‌المللی امروز در برخی از رشته‌ها ایران حرف اول را در دنیا زده و در برخی از رشته‌ها در حال پیشرفتهای چشمگیر است.
قهرمانی‌های تیم‌های فوتبال، کشتی فرنگی، کشتی آزاد، تکواندو، ووشو، بسکتبال و موفقیت‌های بزرگی که امروز والیبالیست‌های ایران بدست آورده‌اند، نشان می‌دهد ورزش ایران در مسیر مناسبی قرار گرفته است، هرچند نیاز به توجه بیشتر از نظر منابع مالی و استفاده از مدیران کاربلد و متخصص دارد تا این روند رو به رشد، متوقف نشود.
در زیر به برخی از اقدامات مهمی که پس از پیروزی انقلاب در بخش‌های سخت‌افزاری و نرم افزاری ورزش کشور بوجود آمد، اشاره می‌شود:
افزایش سرانه ورزشی روستائیان
عوامل خدماتی شاید در مهاجرت روستاییان به شهرها نقش داشته باشد اما توجه به اوقات فراغت و فراهم کردن محیط‌های ورزشی از عوامل مهم دیگر در جلوگیری از مهاجرت‌ها محسوب می‌شود، موضوعی که پیش از انقلاب توجه اندکی به آن صورت گرفته بود اما پس از پیروزی انقلاب مورد توجه ویژه مسئولان کشور و ورزش قرار گرفت.
عباس فلاحی عضو کمیسیون عمران مجلس با اشاره به این موضوع اعلام کرد خوشختانه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، حرکت‌های خوبی در زمینه توسعه خدمات ورزشی به روستائیان صورت گرفت که این موضوع باید ادامه داشته باشد زیرا کافی نیست.
طبق اعلام عضو کمیسیون عمران مجلس، در سال ۵۸ تنها در ۱۲ روستا زمین‌های ورزشی وجود داشت اما امروز ۲۱۸۲ روستای کشور از زمین‌های ورزشی برخوردار شده‌اند. همچنین تعداد سالن‌های ورزشی روستایی در سال ۵۸ تنها ۵ مورد بود اما هم اکنون ۳۶۰ روستا دارای سالن ورزشی است.
فعالیت‌های زیربنایی و تقویت اماکن ورزشی
پروژه‌های نیمه تمام ورزشی که ماحصل سوء مدیریت در برخی از دولت‌های گذشته بود، شاید بازتاب‌های منفی بسیاری در جامعه داشته و در مواردی تمامی فعالیت‌های ارزشمند عمرانی و زیربنایی صورت گرفته برای تقویت اماکن ورزشی در سراسر کشور را زیر سوال برده است اما در این بین نمی‌توان خدمات صورت گرفته در عرصه کشوری را نادیده گرفت.
در سالهای پس از انقلاب شکوهمند اسلامی در ایران و بعد از جنگ تحمیلی، پروژه‌های عمرانی رشد چشمگیری داشته و تاکنون حدود ۳۰۰ پروژه ورزشی در سطح کشور افتتاح شده است.
طبق اعلام مراجع رسمی، تا به امروز فعالیت‌های عمرانی صورت گرفته بالغ بر ۵۳۲۳۳۸ متر مربع فضای سرپوشیده و ۱۲۹۵۳۳۷ مترمربع فضای ورزشی روباز به سرانه قبلی ورزشی کشور افزوده که در مجموع ۲۴۳ سانتی‌متر مربع بر سرانه ورزشی ایران اضافه کرده است.
هرچند برخی از فضاهای ورزشی در سایه مشکلات مدیریتی نتوانسته خدمات رسانی لازم را برای جامعه ورزشی کشور در پی داشته باشد اما این پروژه‌ها قابلیت آن را دارد که با مدیریت مناسب، در آینده‌ای نزدیک به اماکنی برای پرورش قهرمانان ورزشی در ایران اسلامی کمک کند.
در این بین ساخت ۱۸ استادیوم ۱۵ هزار نفری، ۸ سالن مسابقاتی ۶ هزار نفری با قابلیت بهره‌برداری، ۴ پیست دوچرخه‌سواری، ۲ استخر قهرمانی، ۳ سالن تخصصی دوومیدانی، ۴ ورزشگاه ۵ هزار نفری در این پروژه‌های ورزشی دیده می‌شود.
همچنین ۲۹۵ پروژه ورزشی هم در حال تکمیل است که این پروژه‌های نیمه تمام شامل ۱۲ ورزشگاه ۱۵ هزار نفری و حتی بزرگتر از آن، ۱۱ سالن ۶ هزار نفری، ۹ پیست تخصصی دوچرخه‌سواری، ۱۲ سالن تخصصی دوومیدانی و ۴۰ استادیوم ۵ هزار نفری است.
ضمن اینکه ۲۱۱ پروژه باقی مانده دیگر هم وجود دارد که در صورت تامین بودجه لازم برای تکمیل این ۲۱۱ پروژه باقی مانده، جمعا ۴۲۹۲۲۲۰ متر مربع فضای ورزشی تخصصی به سطح استان‌های منتخب اضافه شده و در صورت اجرای نهایی آنها، سرانه ورزشی کشور به ۵۷۲ سانتی‌متر مربع افزایش خواهد یافت.
توسعه فعالیت‌های اسلامی بانوان و موفقیت‌های چشمگیر آنها در عرصه بین‌المللی
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تا مدت‌ها به دلیل شرایط اجتماعی موجود، بانوان تنها در دو رشته شطرنج و تیراندازی فرصت شرکت در رقابتهای جهانی و آسیایی را داشتند اما در بازی‌های آسیایی ۲۰۰۲ بوسان پروانه محمدتقی پور تهرانی در رشته تکواندو خوش درخشید و مدال برنز را برای ورزش بانوان به ارمغان آورد که این مقدمه افتخار آفرینی بانوان محجبه ایرانی در عرصه بین‌المللی بود.
این اتفاق آغاز یک راه پرفراز و نشیب در عرصه ورزش قهرمانی بانوان کشورمان بود، دورانی که ورزشکاران قهرمان ایران در رشته‌های مختلف از سد محدودیت‌ها و محرومیت‌ها بین‌المللی عبور کرده و بر سکوی افتخار ایستادند تا امروز حتی بتوانند به موفقیت در المپیک فکر کرده و امیدوار به کسب چنین افتخار بزرگی باشند.
البته موفقیت‌های بزرگی که بانوان ایران در عرصه بین‌المللی بدست آوردند، بسیار ارزشمندتر از موفقیت‌های آنها در پیش از انقلاب بود و آنها در رشته‌هایی مانند تکواندو، تیراندازی، تیروکمان و رشته‌های مانند فوتسال، موفقیت‌های بزرگی را در رقابتهای آسیایی و جهانی بدست آوردند.
در این بین و درحالیکه بانوان ایران در مسابقات جهانی و بازی‌های آسیایی عناوین مهمی را کسب کرده‌اند، هنوز موفق به کسب مدال در المپیک نشده‌اند اما این امیدواری وجود دارد که در المپیک ۲۰۱۶ ریو، این تابو نیز توسط بانوان ایران اسلامی شکسته شود و شاهد حضور بانوان محجبه کشورمان روی سکوهای پرافتخار المپیک باشیم.
در جدول زیر به افتخار آفرینی‌ها آنها در عرصه بازی‌های آسیایی اشاره می‌شود:
| محل برگزاری | تعداد شرکت کننده | طلا | نقره | برنز |
| ۱۹۸۲ دهلی‌نو | – | – | – | – |
| ۱۹۸۶ سئول | – | – | – | – |
| ۱۹۹۰ پکن | – | – | – | – |
| ۱۹۹۴ هیروشیما | ۴ | – | – | – |
| ۱۹۹۸ بانکوک | ۱۳ | – | – | – |
| ۲۰۰۲ بوسان | ۱۳ | – | – | ۱ |
| ۲۰۰۶ قطر | ۲۶ | – | – | ۳ |
| ۲۰۱۰ گوانگجو | ۸۹ | ۱ | ۴ | ۸ |
| ۲۰۱۴ اینچئون | ۵۷ | ۲ | ۷ | ۷ |
البته همانطور که اشاره شد، ورزش ایران هنوز نتوانسته انتظارات را برآورده کند اما کارشناسان ورزشی بر این باورند که ورزش کشور بعد از پیروزی انقلاب، نسبت به دوران قبل از آن پیشرفتهای بزرگی داشته که این مسیر می‌تواند با اقدامات اصولی‌تر، با موفقیت بیشتری ادامه داشته باشد.
پیشرفتهای ورزش بعد از انقلاب غیر قابل انکار است
کاظم اولیایی در خصوص پیشرفتهای ورزشی در سالهای بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، گفت: ورزش ایران قطعا بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی در همه ابعاد نسبت به پیش از انقلاب پیشرفتهای غیر قابل انکاری داشته است، همچنین در نظام جمهوری اسلامی ایران استفاده از ورزش و دستاوردهای آن با گذشته قابل قیاس نیست.
وی با بیان اینکه ورزش ما از نظر همه معیارها رشدی صددرصدی با گذشته داشته ، افزود: مردم ایران در این سال‌ها با تمام وجود از انقلاب دفاع و حمایت کرده و باید امکانات بیشتری نسبت به شرایط فعلی در اختیارشان قرار بگیرد. درست است برنامه‌ریزی‌های بسیاری برای افزایش سرانه ورزشی انجام شده و ساخت و سازها رشد چند برابری داشته اما نسبت به جمعیت ایران کافی نیست.
مدیرعامل پیشین باشگاه‌های استقلال تهران و پاس همدان در پایان در مورد رشد ورزش بانوان در دوران ۳۰ ساله انقلاب نسبت به گذشته گفت: قطعا رشد ورزش بانوان در ورزشهای سالنی و انفرادی بسیار قابل قبول بوده، اما نکته ارزشمند این است که این موفقیت‌ها با حفظ معیارهای دینی و اسلامی شکل گرفته است.
نقش فتوای امام (ره) در توسعه ورزش
همچنین محمدرضا یزدانی خرم رئیس پیشین فدراسیون‌های والیبال و کشتی هم با اشاره به رشد چشمگیر ورزش کشور در چهار دهه پیروزی انقلاب اسلامی تاکید کرد: ورزش نسبت به سایر بخش‌های جامعه در جهانی شدن ایران پیشگام بوده است. ورزش از همان سالهای ابتدایی پس از پیروزی انقلاب همواره در عرصه‌های جهانی حضورافتخار آفرینی داشت و توانست نقش بسزایی درمعرفی و شناساندن توانمندی‌ها و قدرت جوانان مسلمان کشورمان به دنیا داشته باشد.
وی با اشاره به نقش تاریخی امام(ره) در توسعه ورزش پس از پیروزی انقلاب اظهار کرد: در شرایطی که بسیاری از علماء قبل از انقلاب ورزش را عملی “لغو” قلمداد می‌کردند و نظر مساعدی نسبت به آن نداشتند اما فتوای تاریخی امام(ره) و نگاه ویژه ایشان نسبت به قهرمانان و ورزشکاران که فرمودند “ورزش برای بزرگان واجب و برای جوانان لازم است” سرفصل انقلابی تازه‌ای را در جهت گسترش ورزش باز کرد و خوشبختانه همین نگاه از سوی مقام معظم رهبری و تاکید ایشان به امر ورزش به این بخش قوت و قوام بیشتری داد.
رئیس فدراسیون کشتی رویکردهای متفاوت مدیریت ورزش کشور پس از انقلاب را در این بخش تحول گرا و تاثیرگذار توصیف کرد و یادآور شد: با افزایش جمعیت، رویکرد و علاقمندی به ورزش شکل جدی‌تر به خود گرفت بطوری که در دوره ریاست مهندس غفوری فرد ورزش از شکل آماتوری به حرفه‌ای تبدیل شد تا فصل جدیدی در ورزش کشور باز شود و در سالهای اخیر هم شاهد استقبال علما از ورزش و موافقت آنها با استفاده از مساجد و اماکن عبادی برای استفاده ورزشی بودیم.
یزدانی خرم همچنین با اشاره به اینکه ورزش ایران در مسیر ۳۰ ساله خود گام‌های بزرگی برداشته و در حال حاضر ورزش ایران از جایگاه ویژه‌ای درسطح جهان برخوردار است، گفت:با وجود اینکه گفته می شد ایران در ورزشهای تیمی در دنیا جایگاهی ندارد اما در سالهای اخیر موفقیت‌های والیبال، صعود بسکتبال به المپیک، سه بار صعود فوتبال به جام جهانی و موفقیت‌های کشتی در مسابقات جهانی و المپیک این فرضیه را باطل کرد و نشان داد جوانان ایران در عرصه‌های جهانی با شایستگی می‌درخشند و افتخار آفرینی می‌کنند.
انقلاب ورزش ایران را به “خودباوری” و “خودکفایی” رساند
از سوی دیگر حسن میرزا آقابیک خودباوری و خودکفایی موجود در ورزش و ورزشکاران ایران را ثمره روشن و مستقیم پیروزی انقلاب اسلامی عنوان کرد و افزود: اگر امروز ایران در بسیاری از رشته‌ها نامی خطرناک برای حریفان به حساب می‌آید و ورزشکاران ایرانی هم می‌توانند به راحتی دست به کارهای بزرگ در میادین بزرگی مانند المپیک بزنند، به خاطر خودباوری ایجاد شده در جامعه ورزش کشور است.
وی با بیان اینکه این موضوع بدون اغراق نتیجه پیروزی انقلاب اسلامی است، ادامه داد: توجه همراه با عمل به زیرساخت‌ها در کنار مهم شمردن ورزش همگانی منجر به ظهور استعدادها در ورزش قهرمانی طی ۳۰ سال گذشته شده است.
این کارشناس ورزشی کشور به مهیا شدن امکانات ورزشی در بسیاری از استان‌های کشور اشاره و اظهار کرد: اگر امروز هفت هشت استان ورزشی فضای بالای یک متراستاندارد را در اختیار دارند و در مجموع چند استان از شرایط میزبانی رویدادهای مهم مانند المپیک برخوردار هستند، به خاطر تاثیر مثبت خودباوری حاصل از پیروزی انقلاب اسلامی درجامعه ورزش است.
عدالت محوری نتیجه بارز انقلاب در ورزش است
محمود مشحون رئیس پیشین فدارسیون بسکتبال با بیان اینکه پیروزی انقلاب اسلامی تاثیر مستقیم در رشد و شکوفایی ورزش ایران داشته است، تاکید کرد: بدون شک “عدالت محورری” نتیجه بارز و انکارناپذیر این انقلاب در عرصه ورزش بوده است. ره‌آورد پیروزی انقلاب اسلامی در بخش‌های مختلف و حتی عرصه ورزش برهیچ کس پوشیده نیست. با نگاه منطقی و بدون غرض به وضعیت کنونی ورزش ایران و مقایسه آن با دوران پیش از انقلاب بر این مهم واقف می شویم که هر آنچه امروز در ورزش در اختیار داریم به خاطر پیروزی انقلاب اسلامی بوده است.
وی افزود: سیر صعودی ساخت و سازهای داخلی، نگاه ویژه به فعالیت‌های بانوان و اعزام آنها به تورنمنت‌های برون مرزی در کنار حضور پررنگ نمایندگان ایران در میادین بین‌المللی مختلف همه از نتایج مسلم پیروزی انقلاب اسلامی و تاثیر آن بر ورزش کشور بوده است. البته باید فاکتور بودجه را هم به این موارد اضافه کرد.
رئیس پیشین فدارسیون بسکتبال همچنین گفت: تاثیر پیروزی انقلاب اسلامی با وجود مشکلات خاصی که به واسطه ۸ سال دفاع مقدس گریبانگیرمان شد، در تمام ابعاد ورزش قابل مشاهده است. اما از همه مهمتر اینکه عدالت محوری حاصل از این رویداد بزرگ تاریخی منجر به هموار شدن راه برای طی کردن بسیاری از مسیرها شد. این عدالت محوری بود که باعث شد به هر بخش ورزش به اندازه نیاز بودجه داده شود، در نقاط نیازمند اماکن ورزشی احداث شود، شرایط برای فعالیت‌های بانوان و رقابتهای ورزشکاران مرد همپای رقبای خود در دیگر کشورها مهیا شود.
مهر
