نخستین علامت صداقت و برادری و مودت”سلام دادن”است و در پی آن،دست دادن و مصافحه. دو نفر را تصور کنیدکه به یکدیگر می رسند، آشنا و دوست هم هستند در این برخورد بهتر است نخستین کلامشان چه باشد؟آیا مناسب تر از سلام چیزی سراغ دارید؟
سلام، اطمینان به طرف مقابل است که هم سلامتی و تندرستی تو را خواستارم هم از جانب من آسوده باش و مطمئن که گزندی به تو نخواهد رسید من خیرخواه تو هستم نه بدخواه و کینه ورز و دشمن. نیز نوعی درود و تحیت اسلامی است که دو مسلمان به هم می گویند. این معنای شعار اسلامی سلام است.
دست دادن و دست هم را صادقانه به گرمی فشردن، نشان دیگری از محبت و صمیمیت و خیرخواهی است و دلها را به هم نزدیکتر و محبت ها را بیشتر می سازد. تماس دو دست قلبها را نیز به هم نزدیکتر می کند.
سلام نام خداست و تحیت الهی سفارش پیامبر (ص) است و امامان تا آنجا که فرموده اند؛ اگر کسی پیش از سلام شروع به سخن کرد جواب ندهید. در حدیث دیگری امام صادق(ع) از قول خداوند نقل می کند که؛ب خیل کسی است که از سلام دادن به دیگری بخل ورزد.
سلام دادن به دیگری نه تنها چیزی از قدر و جایگاه انسان نمی کاهد و هیچ گونه ضرر و زیان مادی، پولی، آبرویی و… ندارد، بلکه محبت آور و صفابخش است و خداپسند و سیره رسول اکرم(ص) و روش و منش اولیای الهی است. به علاوه نشانه ای از تواضع و فروتنی و نداشتن کبر است. انسانهای متواضع نه تنها زیان نمی بینند بلکه عزت و محبوبیت هم پیدا می کنند. امام صادق(ع) فرمود؛از نشانه های فروتنی این است که به هر کس که برخورد می کنی سلام دهی. پیامبراکرم(ص)فرمود؛هرگاه یکدیگر را دیدار کردید با سلام و دست دادن با هم دیدار کنید.
ادب و آداب سلام کردن
سیره پیامبر خدا (ص) آن بود که به هر که می رسید حتی کودکان ابتدا به او سلام می کرد به خصوص در مورد سلام دادن به کودکان می فرمود پنج صفت است تا زنده ام آنها را رها نخواهم کرد یکی هم سلام دادن به کودکان است تا پس از من سنت گردد. این خصلت خجسته از اخلاق حسنه و روحیه پاک و تواضع او سر چشمه می گرفت.
سلام را باید آشکارا، بلند و با صدای رسا ادا کرد. احادیث زیادی با عنوان الجهر بالسلام”و “افشا سلام” آمده که سفارش اکید دارد که سلام ها، رسا و بلند باشد نه زیر لب و آهسته و نامفهوم و ناقص. جواب سلام نیز باید همین گونه باشد، یعنی بلند و واضح،تا طرف بشنود.
اگر در برخورد با دیگران یا ورود به جلسه ای و….. سلام آهسته بگویید شاید سلامتان شنیده نشده باشد با اینکه شما سلام کرده اید ولی به دلیل سروصدا یا جمع نبودن حواس یا هر عامل دیگر سلامتان را نشنوند شما را بی ادب و بی اعتنا خواهند شمرد و متکبر خواهند پنداشت یا اگر سلام دیگری را جواب دهید اما آهسته و زیر لب به گونه ای که نفهمد و نشنود شاید پیش خود فکر کند مساله ای یا خصومتی پیش آمده یا شما سر سنگین و متکبر شده اید که حتی جواب سلامش را هم نمی دهید یا با دشواری و بی علاقگی جواب می دهید.
مصافحه هم دوستی آور، کدورت زا و محبت آفرین است ما علاقه خود و صمیمیت را با دست دادن ابراز می کنیم. بر عکس اگر با کسی کدورت و دشمنی داشته باشیم از دست دادن با او پرهیز می کنیم. به همین خاطر این دستور مقدس و پر برکت اسلامی در تحکیم رابطه های دوستی و اخوت ثمر بخش است.
امام باقر(ع) فرمود؛ هر دو نفر مومنی که با هم دست بدهند دست خدا میان دست آنان است و دست محبت الهی بیشتر با کسی است که طرف مقابل را بیشتر دوست بدارد.
دست دادن نیز همچون سلام ادب و آدابی دارد. یکی از آنها پیوستگی و تکرار است. در یک سفر و همراهی و دیدار حتی چند بار دست دادن نیز مطلوب است. همچنین هنگامه مصافحه، طول دادن و دست را زود عقب نکشیدن از آداب دیگراین سنت اسلامی است.در مصافحه پاداش کسی بیشتر است که دستش را بیشتر نگه دارد.
دست دادن با نامحرم در معاشرت ها
بر اساس مکتبی بودن مرز دوستی ها و رابطه ها و معاشرت ها، دست دادن با نامحرم چه زن و چه مرد حرام است و صرف دوستی و رفاقت و آشنایی و همکار بودن یا ملاحظات سیاسی و دیپلماتیک در سفرهای خارجی و دیدارهای رسمی دلیل نمی شود که کسی با نامحرم و اجنبی مصاحفه کند. روشنفکر مابی در این مساله جایی ندارد. رسول خدا(ص)فرمود؛با زنان دست نمی دهم البته با زنان نا محرم.
————————
منابع:
سفینه البحار، محدث قمی، ج ۱
میزان الحکمه، ری شهری، ج ۴
– بحار الانوار، ج ۷۳
– اصول کافی، ج ۲
– کنز العمال، حدیث ۴۷۵
منبع:مهر
